İstanbul’un Fethi’nin Sebep ve Sonuçları

İstanbul’un Fethi ile Fatih Sultan Mehmed Han bir çağı kapatıp bir diğer çağı açmıştır. Böylesine önemli bir vak’ayı ele alırken incelemelerimizi biraz derinleştireceğiz. Konu sonunda ise İstanbul’un Fethi hakkında merak edilen sorular ve cevaplarına yer vereceğiz.

İstanbul’un Fethi’nin Sebep ve Sonuçları

İlginizi Çekebilir : Fatih Sultan Mehmet’in Eserleri
İlginizi Çekebilir : Fatih Sultan Mehmet’in Fetihleri ve Tarihleri

A- İstanbul’un Fethi’nin Sebepleri

İstanbul Asya ile Avrupa kıtalarının kesiştiği yerde olması nedeniyle son derece jeopolitik ve stratejik bir konumdaydı. Boğaz’dan geçişi denetleme imkanına sahipti. Bizans, Osmanlı Devleti’nin Anadolu’dan Rumeli’ye, Rumeli’den Anadolu’ya kuvvet göndermelerine güçlük çıkarıyordu.

Zaman zaman Avrupa devletlerini ve Anadolu beylerini Osmanlıya karşı kışkırtıyor, şehzadeleri isyana teşvik ediyordu. İstanbul aynı zamanda kara ve deniz ticaret yollarının üzerinde olması sebebiyle ekonomik yönden büyük önem taşıyordu.

Çok küçük yaşlardan itibaren iyi bir eğitim ve terbiye alarak yetişmiştir. Döneminde iki imparatorluk, irili ufaklı on yedi devlet, iki yüzden fazla şehir Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Fatih’in Osmanlı padişahları arasında ilmi, idari ve kültürel sahada ilk sırayı aldığı bilinmektedir. Gerçekten de o, Akşemseddin, Molla Gürani, Molla Hüsrev gibi büyük bilginlerden dersler almış; yabancı dillere, dini ilimlere, matematik, tıp ve edebiyata karşı özel bir ilgi duyarak yetişmiş; memleketin imar ve inşasında üstün bir gayret göstermiştir.

B- Fetih İçin Yapılan Hazırlıklar

II. Murad’ın vefatından sonra 1451’de tahta çıkan II. Mehmet, padişahlığının ikinci yılında fetih için hazırlıklara başladı. İlk olarak Karamanoğulları ile anlaştı ve Anadolu’da güvenliği sağladı.

Anadolu Hisarı’nın karşısına Rumeli Hisarı’nı (Boğazkesen) yaptırdı. Böylece hem Bizans’a Karadeniz’den gelebilecek yardımları engellemek hem de Türk askerlerinin Rumeli’ye geçişini kolaylaştırmak istedi.

Edirne’de ordunun hazırlanması çalışmalarına hız verdi. Şahi adı verilen büyük toplar döktürdü. Balkanlardan gelebilecek yardımlara karşı gerekli önlemleri aldı. Osmanlı Devleti’nin faaliyetlerine karşılık Bizans, Haliç’in girişini kalın zincirlerle kapattırdı. Surları güçlendirdi. Papa ve Macarlardan yardım istedi.

Osmanlı ordusu 6 Nisan 1453’te İstanbul’u kuşattı. 18 Nisan’a kadar top atışları ile surlar yıkılmaya çalışıldıysa da istenilen sonuç elde edilmedi. 20 Nisan’da denizlerde mücadele başladı.

Ancak, Haliç’in ağzının büyük zincirlerle kapatılmış olması nedeniyle Osmanlı donanması Haliç’e giremedi. Bu sırada Bizans’a yardıma gelen Venedik, Papalık ve Ceneviz gemileri Osmanlı donanmasını yararak Haliç’e girdi. Bütün bu gelişmeler ordu ve halk üzerinde olumsuzluğa neden oldu.

Genç padişah, tüm ümitlerin söndüğü anda 22 Nisan gecesi gemileri yağlı kızaklar üzerinde, karadan (Kasımpaşa sırtlarından) Haliç’e indirtti. Haliç’te Osmanlı donanmasını gören Bizans büyük bir çöküntü yaşadı. Karadan ve denizden saldırıya geçen Osmanlı kuvvetleri, 54 gün sonra 29 Mayıs 1453 Salı günü İstanbul’u fethetti.

C- İstanbul’un Fethi’nin Sonuçları

İstanbul’un fethinden sonra Fatih, duyurduğu fermanla halkı dini ve sosyal hayatta serbest bıraktı. Şehirden kaçanların dönmesini istedi. Rum Ortodoks Patrikhanesinin devamına izin vererek yönetimi altına aldığı Ortodokslara din ve vicdan hürriyeti tanıdı. İstanbul’un fethi Türk ve dünya tarihi açısından önemli sonuçlar doğurdu.

Türk tarihi açısından en önemli sonuç, son derece stratejik bir konuma sahip olan İstanbul’un, Osmanlı Devleti’nin başkenti ilan edilmesi oldu.

Asya ve Avrupa kıtalarını; Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan yolların denetimi Osmanlılara geçti. Dolayısıyla Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü sağlandı. Diğer yandan II.Mehmet’e “Fatih” unvanı verildi.

İstanbul’un fethinin, dünya tarihi açısından sonuçlarını ise şu şekilde değerlendirebiliriz: Stratejik ve ekonomik bir öneme sahip olan İpek Yolu’nun büyük bir bölümünün Osmanlı Devleti’nin eline geçmesi Avrupalıları yeni yolların arayışına yöneltti.

Bu olay coğrafi keşiflerin nedenlerinden birini oluşturdu. Yine büyük toplarla en güçlü surların bile yıkılabileceği görüldü. Bu durum da Avrupa’daki derebeyliklerin yıkılmasına zemin hazırladı.

Diğer yandan fetihten sonra İtalya’ya giden bazı bilim insanları orada eski Yunan ve Roma eserlerini inceleyerek Rönesans’ın başlamasına katkıda bulundular. İstanbul’un fethi aynı zamanda Orta Çağ’ın sonu, Yeni Çağ’ın başlangıcı oldu.

İstanbul’un fethi, Osmanlı Devleti’nin kurumsallaşmasında da önemli rol oynadı. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethinden sonra devletin merkezi buraya taşındı. İstanbul kısa sürede imar edilerek adeta devletin simgesi haline geldi.

Osmanlı Devleti İstanbul’a, İslambol ve Dersaadet (saadet kapısı) gibi adlar verdi. Bir süre sonra padişahlarının oturdukları ve devlet içlerini yürüttükleri Topkapı Sarayı inşa edildi. Şehre gelen yollar ve köprüler tamir olundu.

Kapalıçarşı’nın çekirdeği olan Büyük Bedesten’in inşasına başlandı. Bunların dışında imarethane, çeşme, han, hamam, cami, medrese gibi tesisler yapıldı. Fatih yaptırdığı caminin etrafında Sahn-ı Seman Medresesi’ni, çocuklar için bir mektep (darü’t-talim) ve bir hastane inşa ettirdi.

Padişah ve devlet adamlarının kurduğu vakıflar ile imar edilen şehir, Anadolu’dan gelen Türkmenlerin iskanı ile Türkleştirildi. Yerli Hristiyan halkın İstanbul’da kalması sağlanarak İstanbul, önemli bir dünya şehri haline getirildi.

İstanbul’un Fethi Soru Cevap

Tarih Ders Notları