1- Karın Yaralanmaları
Açık ve kapalı karın yaralanmaları olmak üzere ikiye ayrılır. Her iki karın yaralanması çeşidinin de kendine göre önem, belirti ve ilk yardım uygulamaları bulunmaktadır. Karın ve karın içi organların yaralanmaları sonucunda genellikle ve acilen hekim müdahalesi gerekli olduğundan kaza yerinde görülen belirtilere göre alınacak önlemler ve kazazedenin sağlık kuruluşuna sevk biçimi büyük önem taşımaktadır.
a- Kapalı Karın Yaralanmaları
Kapalı karın yaralanmaları, karın derisinin bütünlüğünün bozulmadığı yaralanmalardır. Kapalı karın yaralanmaları genellikle vurma, çarpma ve çeşitli darbeler sonucunda oluşmaktadır.
Belirtileri
• Darbe alınan yerde sertlik,
• Karın derisinde şişme, morarma,
• Karında ağrı,
• Genel şok belirtileri,
• Bulantı ve kusmadır.
İlk Yardım
- İç kanama ihtimaline karşılık darbe gören bölgeye soğuk uygulama yapılır (Buz tatbik edilebilir.).
- Kazazedeye hiçbir şey yedirilip içirilmez. Kazazedenin susuzluk hissi fazla ise ağzı ıslatılabilir.
- Şoka karşı hazırlıklı olunur.
- Yaralı bölge üstte kalacak şekilde kazazedeye pozisyon verilir ancak kusma olasılığı varsa kazazede yan yatırılabilir.
- Ağrının yeri, şiddeti ve süresi sağlık personeline bildirilmek üzere kaydedilir.
- Kazazedenin sağlık kuruluşuna sevk edilmesi sağlanır.
b- Açık Karın Yaralanmaları
Açık karın yaralanmaları, karın derisinin bütünlüğünün bozulduğu karın yaralanmalarıdır. Açık karın yaralanmaları genellikle delici veya kesici bir cismin karna batıp tahribat oluşturması sonucunda meydana gelmektedir.
Belirtileri
- Gözle görülebilen delici, batıcı, kesici bir cisimle oluşmuş kesikler ya da yaralar,
- İç organların kısmen dışarı çıkması,
- Yaralı bölgeden sıvı ve kan gelmesi,
- Genel şok belirtileri,
- Karın duvarında sertlik ve karında ağrı,
- Bulantı ve kusmadır.
İlk Yardım
- Kazazedeye hiçbir şey yedirilmez ve içirilmez. Susuzluk hissi fazla ise ağzı ıslatılabilir.
- Şoka karşı hazırlıklı olunur.
- Açık karın yaralanmalarında yara çevresi temiz bir bezle kapatılır. Dışarı organ sarkması varsa organlar asla yerine yerleştirilmeye çalışılmaz, yara üzerine toplanarak üzerlerine ıslak ve temiz bir bez kapatılarak korunur.
- Yara yeri üstte kalacak şekilde kazazedeye pozisyon verilir.
- Açık karın yaralanmalarında yaranın yönü vücut eksenine dik yani enine bir yara ise yaralı sırtüstü yatırılarak dizleri hafifçe karnına doğru bükülmelidir. Yaranın yönü vücut eksenine paralel yani boylamasına ise yaralının bacakları uzatılarak yatması sağlanmalıdır. Her iki yatış pozisyonunda da amaç yara kenarlarının birbirine yaklaştırılarak karın iç organlarının dışarı çıkmasının engellenmesidir. Kısaca açık karın yaralanmalarında yaranın yönüne göre kazazedeye pozisyon verilir.
- Kusma ihtimaline karşılık yaralının başı yana çevrilir.
- Yaralının sağlık kuruluşuna sevk edilmesi sağlanır.
2- Göğüs Yaralanmaları
Herhangi bir çarpışmanın etkisiyle, kesici ya da delici bir cismin göğse zarar vermesiyle göğüs yaralanmaları oluşabilmektedir. Göğüs yaralanmaları sonucunda şiddetli öksürük, nefeste düzensizlik, kaburga kemiklerinin zarar görmesi, akciğerler ile kaburgalar arasında hava veya kan birikmesi, akciğer kanamaları görülebilir. Göğüs yaralanmaları, açık ve kapalı göğüs yaralanmaları olmak üzere ikiye ayrılır.
a- Kapalı göğüs yaralanmaları
Kapalı göğüs yaralanmalarında üstteki deri dokusu sağlamdır. Ancak vurma, çarpma veya çeşitli darbeler sonucunda deri altı dokusundaki hasar nedeniyle morarma, ağrı, hatta kaburga kemiklerinde kırıklar ve akciğerlerde yırtılma veya yaralanmalar görülebilir.
b- Açık göğüs yaralanmaları
Açık göğüs yaralanmaları delici veya kesici cisimlerle veya kaburga kemiği kırıklarında kırılan uçların göğüs duvarını delmesiyle meydana gelebilir. Açık göğüs yaralanmasında göğse dışarıdan hava girmesi akciğerleri küçültür. Bunun sonucunda akciğerlerin nefes alma kapasitesinin azalmasına veya kaybolmasına bağlı olarak vücut için gerekli olan yeterli solunum yapılamaz.
Belirtileri
- Göğüste ağrı,
- Göğüste gözlemlenebilen açık ve kapalı yaralar,
- Kaburga kırığı,
- Deride şişlik ve morarma,
- Solunum güçlüğü, ağrılı solunum,
- Öksürükle gelen köpüklü açık renkli kan (Özellikle akciğerlerin yaralandığı durumlarda),
- Genel şok belirtileri görülür.
İlk Yardım
- Göğüste, akciğere kadar delici yara varsa dışarıdan göğüs boşluğuna hava girmesini engellemek için yarayı kapatacak genişlikte temiz bir naylon parçası veya vazelinlenmiş gazlı bez, bunlar bulunmadığı takdirde temiz bir ıslak gazlı bez konur ve sarılır. Bunların hiçbirinin olmaması hâlinde ise yara el ile kapatılarak göğüs boşluğuna hava girmesi engellenir. Daha sonra kazazedenin oturur veya yarı oturur pozisyonda sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.
- Göğse batmış cisimler asla yerinden çıkarılmaz ve batan cisme dokunulmadan, kazazedenin yaraları sarılarak sağlık kuruluşuna sevk edilmesi sağlanır.
