Kenar uzunlukları 10 m olan bir tarlanın üzerindeki x noktası “köşegenlerin kesim noktası” şeklinde veya daire üzerindeki x noktasını “kuzey-güney” çap doğrultusunda merkezden güney yönünde 2,5 m uzakta şeklinde tanımlanabilir.
Dünya üzerinde varsayılan yatay ve düşey çizgilerin enlemi ve boylamı ifade ettiğini biliyorsunuz. Bu kavramlar ile ilgili bilgilerinize göre bir yerin konumunu ve zaman hesaplamasını yapabilirsiniz. Bu işlemi yaparken aslında bir koordinat sistemi kullandığınızı biliyor muydunuz?
Genel Küresel Kon Düzeneği
Şimdi küre üzerindeki bir noktanın koordinatlarını belirleyebilmek için genel küresel kon düzeneğini oluşturalım:
Defterinize şekildeki gibi O merkezli bir küre çiziniz. Kürenin merkezinden ge¬çen bir düzlem ve bu düzlemin küreyi kestiği çemberi belirleyiniz.
Amacımıza uygun, kürenin merkezinden geçecek şekilde belirlediğimiz herhangi bir düzlem temel düzlem, bu düzlemin küreyi kestiği çember ise temel düzlem çemberi olarak adlandırılır.
Kürenin merkezinden geçecek şe¬kilde temel düzlemi kesen bir dikme çi¬zip bu dikmenin küreyi kestiği noktaları (P ve P′) belirleyiniz.
Küre üzerine P ve P′ noktalarından geçecek şekilde bir yarım çember çizi¬niz.
Temel düzleme çizilen dikmenin küreyi kestiği noktalar uçlak (kutup) noktaları, bu noktalardan geçecek şekilde çizilen yarım çember ise başlangıç yarı çemberi olarak adlandırılır.
Küre üzerinde bir A noktası belirle¬yerek bu noktadan ve uçlaklardan ge¬çen bir yarı çember çiziniz. Bu çembe¬rin temel düzlem çemberini kestiği A′ noktasını belirleyiniz.
A′ noktası, A noktasının temel düz¬lem çemberi üzerindeki iz düşümüdür.
Şekil üzerinde P ve P′ noktaların¬dan geçecek şekilde çizilen yarı çem¬berlerin temel düzlem çemberine dik olduğuna dikkat ediniz.
BOA’ nı şekil üzerinde belirleyiniz.
Daha önce belirlediğiniz A noktası gök küredeki herhangi bir gök cismini temsil etmektedir. Buna göre başlangıç çemberinden başlamak üzere düşey çembere kadar olan yayı gören merkez açı, gök cisminiz için yatay açı olarak ta¬nımlanır. Yatay açının yönü ve sınırları belirtilmelidir.
A′OA nı şekil üzerinde belirleyiniz.
Düşey çember üzerinde temel düz¬lem çemberinden başlamak üzere gök cismine kadar olan yayı gören merkez açı, düşey açı olarak tanımlanır.
