Amasya Genelgesi, konu anlatımı 8. Sınıf İnkılap Tarihi kitap ve ders notları kullanılarak derlenmiştir.
Amasya Genelgesi
Havza’daki çalışmalarını tamamlayan Mustafa Kemal, 12 Haziran 1919’da Amasya’ya geldi. Burada Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Rauf (Orbay) Bey ve Refet (Bele) Bey gibi yakın arkadaşlarının imzası ve Konya’da bulunan Cemal Paşa ile Erzurum’da bulunan Kâzım (Karabekir) Paşa’nın da onayıyla Amasya Genelgesi’ni yayımladı. Genelgede Millî Mücadele’nin geleceği açısından çok önemli olan şu kararlar yer almıştır:
- Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.
- Osmanlı Hükûmeti üzerine aldığı sorumluluğu yerine getirememektedir. Bu durum, milletimizi yok olmuş gibi göstermektedir.
- Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
- Milletin durumunu göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden uzak millî bir kurulun varlığı gereklidir.
- Anadolu’nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas’ta millî bir kongre tez elden toplanmalıdır.
- Bunun için bütün illerden halkın güvenini kazanmış üç delegenin (üyenin) olabildiğince çabuk yetişmek üzere derhal yola çıkması gerekmektedir.
- Her olasılığa karşı, bu iş millî bir sır gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidir.
- Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O güne kadar öteki il delegeleri de Sivas’a ulaşabilirse Erzurum Kongresi’nin üyeleri de Sivas’ta yapılacak kongreye katılacaktır.
İnkılap Tarihi ders notlarına buradan göz atabilirsiniz.
Amasya Genelgesi’yle millî egemenliğe dayalı yeni bir Türk Devleti’nin kurulması yolunda ilk adım atıldı. Millî Mücadele’nin amaç, yöntem ve gerekçesi belirlenerek programı oluşturuldu. İlk kez millî egemenlik ilkesine üstü kapalı olarak vurgu yapıldı. Genelge, İstanbul Hükûmeti’ne ve işgallere karşı çıkılmasını isteyen bir ihtilal çağrısı niteliğindeydi.
Mustafa Kemal, genelgenin gizli tutulmasını istemiş olsa da Sivas’a gönderilecek delegelerin seçilmeye başlanması ile kendisine verilen görevin dışına çıktığı anlaşılmıştı. Bu durumdan tedirgin olan İngilizler, İstanbul Hükûmeti’ne yönelik baskılarını artırmıştır.
Bunun üzerine Dahiliye Nazırı Ali Kemal Bey 23 Haziran 1919’da Mustafa Kemal’i görevden almıştır. Ancak Mustafa Kemal bu kararı tanımamış, sahip olduğu yetkileri bir süre daha elinde tutmaya çalışmıştır. Amasya’dan 26 Haziran 1919 tarihinde ayrılan Mustafa Kemal Tokat’a ulaşmıştır.
Geceyi burada geçirmiş ve ertesi gün şehrin ileri gelenleriyle ülkenin durumuyla ilgili fikir alışverişinde bulunmuştur. 27 Haziran 1919’da Mustafa Kemal, şehirden ayrılarak Sivas üzerinden Erzurum’a hareket etmiştir.
