Felsefenin anlamı kesinlikle kısaca açıklanamayacak kadar derin bir konudur. Öyle ki bu konuda bir çok filozof tarihe geçmiş ve kendilerinden sonra ki nesillere çok değerli sözler, eserler bırakmışlardır. Felsefenin anlamı nedir? sorusuna cevap ararken öncesinde bilmemiz gereken bazı konular vardır. Bu konularla alakalı özet bilgiyi verdikten sonra felsefenin anlamı konusuna da yer vereceğim. Okumakta olduğunuz felsefenin anlamı konu anlatımı, 10. sınıf felsefe kitapları ve ders notları kullanılarak derlenmiştir.
İnsanın sahip olduğu birtakım yetiler, kendisi ve çevresiyle bağ kurmasını sağlar. Bu bağ sayesinde bilgi ortaya çıkar. Bilgi, insanın kendini ve çevresini tanımasını sağlar. Günlük hayatta tek anlamda kullanılmasına rağmen bilgi çok geniş bir anlama sahiptir. Bilgi hem felsefenin hem de bilimin ortak konusudur. Bilginin daha önemli hâle gelmesi ile günümüz toplumu “Bilgi toplumu” olarak adlandırılmaktadır.
Bilgi, bilinç ve öz bilinç nedir?
İnsanın kendisi ve çevresi hakkındaki farkındalığı bir bilinç hâlidir. İnsanın kendisi hakkındaki bilinçlilik hâli ise öz bilinçtir. Öz bilinç insanın kendi üzerine düşünme, kendinin farkında olma durumudur. Bilinç ve özbilinç bilginin ortaya çıkmasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü insan hem kendini hem de çevresindeki doğal ve toplumsal dünyayı tanıdıkça bilgi sahibi olur.
Bu bilgiler arasında kurduğu ilişkiler, yeni bilgilerin oluşmasını sağlar. Bu sayede insan yaşadığı dünyada bir yabancı gibi kalmayarak kendinin ve evrenin farkına varır. Felsefi düşünceye giden ilk yol böylelikle başlamış olur. İnsanın kendisiyle yüzleşmesi “Ben kimim?”, evrenle yüzleşmesi “Evren nasıl oluşmuştur?”, hayatla yüzleşmesi ise “Hayatın anlamı nedir?” sorularını sormasını sağlamıştır.
Düşünme nedir?
“Düşünmek, yaşamaktır.” demiş Seneca (Seneka). İnsan düşündüğü sürece yaşadığının bilincindedir. Sokrates (Sokrates) bu durumu “Sorgulanmamış hayat, yaşanmaya değmez.” sözüyle dile getirir. Aristoteles (Aristoteles) düşünmeyle bilmeyi birlikte ele alır.
Ona göre “İnsan doğal olarak bilmek ister.” Görüldüğü gibi düşünmek insanın en temel yetilerinden biridir. Belki de en önemlisidir. Düşünmek, bir anlamda insanın kendisini inşa etmesi sürecidir. Düşünmek, eylemek ve bilmek bir bütündür.
Düşünme kavramı, bilgiye yönelen tüm zihinsel olayları kapsar. Algılama, kavrama, tasarlama, imgeleme gibi bilinç olaylarının hepsini içerir. Örneğin Immanuel Kant (Imanuel Kant): “Düşünmek yargılamaktır“, İngiliz filozofu John Locke (Can Lak) ise “Düşünmek, bilincin kendi üstüne dönerek kendi işlemleri hakkında bilgi edinmesidir.” demiştir.
Felsefe nedir? Felsefenin anlamı nedir?
Hayatımızda karşılaştığımız pek çok olayın gerisinde bir felsefi düşünce olduğunu görmek istemeyiz. Oysa bizim düşüncelerimiz, dünyada yaşanan olaylar, ekonomik ve siyasal sistemler belirli felsefelerin ürünüdür. Anlaşılması zor gibi görülen felsefe, bizi sürekli etkileyen durumların bir nedenidir. Bu anlamda, yaşadığımız hayatın içerisinde felsefenin gerçekliğini görebilmek mümkündür.
“Felsefe nedir?” sorusu felsefe tarihinde birçok ve farklı cevabı olan sorulardan biridir. Öncelikle “Felsefe nedir?” sorusunun felsefenin doğasına ne kadar uygun olduğunu düşünmek gerekir. Felsefe, konuları itibariyle kuşatıcı bir alandır. Bazı filozoflara göre felsefe, bütün bilimlerin ele aldığı gerçekleri topluca içine alan bir etkinliktir.
Felsefe nedir? Sorusuna kapsamlı bir cevap için felsefenin ansiklopedisi mahiyetinde olan felsefe.gen.tr sitesinin “felsefe nedir?” başlıklı konusuna göz atmanızı tavsiye ederim.
Her filozof kendi felsefi görüş, tutum ve bakış açısına göre bir felsefe tanımı yapmıştır. Bir terim olarak felsefe Grekçe “philo” sevgi; “sophia” bilgi, bilgelik sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur. Terim anlamı “bilgelik sevgisi” demektir.
Filozof (philosophos) ise bilgeliği seven kişidir. Felsefe, “bilgiyi, bilgeliği sevmek” olduğu gibi, “bilgiyi aramak ve peşinde olmak” anlamında da kullanılmıştır. Bu kavramı ilk defa kullanan Yunanlı matematikçi ve filozof Pythagoras’tır (Paytagoras) (MÖ 570-495). Matematiği hayatının temeline yerleştiren ve evrenin özünün sayılardaki uyum ve dengeye dayalı olduğunu savunan Pythogoras için felsefe sürekli devam eden bir arayıştır.
Hikmet ise felsefe teriminin İslam dünyasındaki karşılığıdır. İslam filozoflarından El-Kindi’ye göre; “Felsefe, beşeri güç miktarınca eşyanın hakikatini bilmek içindir.” Farabi, İbn-i Sina ve İbn-i Rüşd gibi filozoflar felsefe ile hikmet kavramlarını aynı anlamda kullanmışlardır.
Felsefe ve hikmet arasında bir anlam ilişkisi olduğu gibi farklar da bulunmaktadır. Bu farklardan önemlisi, felsefe kaynağı itibariyle akla, hikmet ise inanca dayanmaktadır. Felsefe insanın bağımsız bir varlık olarak hakikati akılla kavrayabileceği fikrini ortaya atar, hikmet ise aklın yanına kılavuz olarak içgörü, sezgi ve ilhamı da alır. Hikmet sadece insanın kendi çabası ile elde edilen bir sonuç değil, insanın manevi keşfinin de bir sonucudur.
Felsefenin anlamı
“Felsefe her şeyden önce düşüncelere, kavramlara ve dile açıklık getirmeyi amaçlar. Felsefe yapmak açık ve doğru düşünmektir. Felsefe hem akademik bir disiplin hem de asli bir hayat becerisidir. Bir faaliyet olarak felsefe sorular sormak, varsayımlara meydan okumak, gelenekselleşmiş fikirleri gözden geçirmek, kelimelerin anlamını ortaya çıkarmak, kanıtın değerini ölçüp biçmek ve argümanların mantığını incelemektir.”
Filozof kimdir?
Filozof, düşüncelerini tutarlılık içinde dile getiren ve bu düşüncelere dayalı felsefi sorular sorabilen kimsedir. Filozof hayatı, insanı, evreni sorgulayan, kendi düşünceleriyle kavrayan kişidir. Her dönem ele alınan konulara dair yeni sorular soran ve bu sorularla yeni bir bakış açısı geliştirebilendir.
Filozof, eleştirel düşünen ve özgün düşünceler üretebilen kimsedir. Wittgenstein’ın belirttiği gibi “Filozof, hiçbir düşünce coğrafyasının vatandaşı olamaz.” Çünkü filozof sürekli yeni soruların ve yanıtların arayışı içerisindedir. Elbette daha öncekilerin felsefe adına ortaya koyduğu düşünceleri inceler. Fakat filozof kendi yanıtının peşindedir. Her soru yeni bir yanıta, her yanıt da yeni bir soruya kapı açar. Bu anlamda filozof sürekli arayış içerisindedir. Daha kapsamlı bilgi için “Filozof kimdir?” Başlıklı yazıma bakmanızı öneririm.
İlgili Konular
- Felsefe Ders Notları
- Din Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- Ahlak Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- Varlık Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- Sanat Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- Bilgi Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- 18 ve 19. Yüzyıl Felsefesinin Genel Özellikleri
- Siyaset Felsefesinin Konusu ve Problemleri
- Felsefi Soru Oluşturma
- Felsefenin İnsan ve Toplum Üzerinde ki Etkileri
