Sevgili öğrenciler, bir topluluğun önünde konuşma yapmak, insanlara seslenmek, düşüncelerinizi veya çalışmalarınızı insanlara aktarabilmek, gerek eğitim hayatınız gerekse gelecekteki iş yaşamınızda sizin için her zaman önemli olacaktır. Bu sebeple insan ilişkilerinin ve iletişimin ön plana çıktığı günümüz yaşamında sunum, önemli bir güçtür. Etkili sunum yapabilme, hemen herkesin gerçekleştirebileceği bir özelliktir. Yapmanız gereken tek şey, sunumla ilgili kuralları bilmektir.
Sunum, bir mesajı iletmek amacıyla gerçekleştirilen, konuşmaya dayalı, birden fazla kanalın kullanıldığı sözlü ya da görsel iletişim şeklidir. Günümüzde gelişmelere bağlı olarak sunum hazırlamak için teknolojik cihazlar fazlaca gelişmiştir. Bu cihazlara ulaşmak da oldukça kolaydır.
Sunum, dinleyici odaklı bir etkinliktir. Bu sebeple katılımcılar hakkında bilgi edinmeli ve ele alacağınız konu ile katılımcılar arasında ilişki kurmalısınız. Kendinizi dinleyicinin yerine koyunuz. Kendinize “Bu sunumu neden yapıyorum?, Benim amacım ne?” sorularını sorunuz. Sunumda konuşmacı olduğunuzu, sunumunuzu katılımcıların anlayabilmesi için yönlendirici olduğunuzu unutmayınız. Dinleyiciyi ikna etmeyi, bir şeyi tanıtmayı, tutum ve davranış değiştirmeyi amaçladığınızdan bunları kapsayan bir mesajınız olmalıdır. Mesajınızı ise etkili bir şekilde tek bir cümle ile ifade etmelisiniz. Hazırlayacağınız sunum, bu ana mesajın etrafında oluşturulmalıdır. Katılımcıların ilgisini çekmeyecek hiçbir şeye sunumunuzda yer vermeyiniz. Kullanacağınız terim, jargon ve ifadeleri katılımcıların seviyesine göre belirleyiniz. Bir sunumda dinleyicilerin %90’ı sizi anlayabilmelidir. Bu sebeple sunumunuzu anlaşılır bir ifade ile kurgulamalısınız.
Sunum Metnini Nasıl Hazırlayacağım?
Sunumunuzun konusuna, temasına, iletisine, amacına ve hedef kitlesine yönelik bir metin hazırlayınız. Konuyla ilgili okuma ve araştırma yapınız. Konunuzu sınırlandırınız. Böylece daha kolay araştırma yapar ve iletinizi daha rahat verirsiniz. Yazınızda kullanacağınız bilgi, gözlem, düşünce, duygu, izlenim ve deneyimler ile ilgili not çıkarınız; görsel, işitsel dokümanlar bulunuz veya hazırlayınız. Araştırmanızda ve kaynaklara ulaşmada genel ağı doğru ve etkin biçimde kullanınız. Kaynakları sunumun sonunda bir slayt hâlinde veriniz. Sunum akışını iyi planlayınız. Sunumun giriş bölümünde amacınıza, dinleyicinin sunumunuzdan ne kazanacağını ve sunum akışınızı ekleyiniz.. Sunumun gelişme bölümünde verilmek istenen temel unsur ve yardımcı unsurları ekleyiniz.. Sunumun sonuç bölümünde ise temel iletinizi vermelisiniz. Sunumunuzda kullanacağınız cümleleri ve slaytları planlayınız ve sıralayınız. Konuşma planına uygun olarak konuşma kartları hazırlamanız gerektiğini unutmayınız. Cümlelerinizde anlatım bozukluğu yapmamak için dikkatli olunuz. Cümleleri dil bilgisi, yazım ve noktalama açısından gözden geçiriniz. Bölümler, cümleler, başlık gibi yapı ve şekil unsurlarını slaytlarda tutarlılık, denge ve akış bakımından gözden geçiriniz. Oluşturduğunuz slaytların ve paylaştığınız bilgilerin ahlaki ve hukuki sorumluluk gerektirdiğini unutmayınız.
Slaytları Hazırlarken Nelere Dikkat Etmeliyim?
Slaytların biçimsel özelliklerine dikkat ediniz. Bununla ilgili TÜBİTAK’ın hazırladığı Etkili Sunumlar İçin El Kitabı’ndan yararlanınız. Başlıklarda kullanılacak karakter boyutu 32 punto olarak belirlenmelidir. Birinci düzey maddelerde en çok 28 punto, ikinci düzey maddelerde en çok 24 punto, üçüncü düzey maddelerde en çok 20 punto kullanınız. Bir slaytta en fazla 60 kelime yer almalı, 6 adet de madde kullanılmalıdır. Bir slayta bilgi ve mesaj ileten metin yazarken siyah, lacivert veya bordo kullanılmalıdır. Slaytlarda başlıklar açık ve net olmalı, tek bir satırı geçmemelidir. Başlık, en fazla 5 kelimeden oluşmalıdır. Başlık ve içerikteki tüm harfler büyük harf olarak kullanılmamalıdır. Slayt içeriğindeki maddeler iki satırı geçmemelidir. Tercihen, slaytta maksimum iki farklı yazı tipi boyutu kullanılmalıdır.
Sunumda görseller, (resim, grafik, tablo vb.) dinleyicilerin ilgisini çekmek ve sunumdaki bilgilerin akılda kalıcılığını artırmak için kullanılır. Yazı ve görseli birlikte kullanmak sunumu daha verimli kılar. Görsel ve yazı kullanımı dengeli olmalıdır. Kullanılan görsel, slaytta verilmek istenen ileti ile ilişkili olmalı, iletiyi güçlendirmelidir. Hiçbir zaman süs için görsel kullanılmaz. Grafik, tablo gibi görsel kullanımında görselin rahat okunması için fon, tek renk olmalıdır. Bir slaytta açık renk fon ve koyu renk yazı rengi kullanmak gerekir. Görseller, sunumun yapıldığı mekânın her açısından rahatlıkla görülebilmelidir. Slaytlardaki boş alanları görsellerle doldurmak yanlıştır.
Sunum Öncesi Neler Yapmalıyım?
Sunum öncesinde konuşma yapılacak yeri, ışığı ve ses düzenini, kullanılacak araçları, konuşma içeriğini, süresini kontrol edebilmek ve sunum ortamına alışmak için sunum yapacağınız mekânı tanımaya çalışınız. Sunum öncesinde birkaç dinleyici ile sohbet ediniz. Heyecan, başarıyı sağlayan bir etkendir. Bu duygudan korkmayınız. İyi bir sunumun başarısı, çokça yapılan provadan geçer. Provalarınızı yakın çevrenizdeki insanların eleştirisini alarak yaparsanız daha kısa zamanda başarılı bir sunum hazırlarsınız. Eleştirilere açık olunuz, gerekirse eleştirileri cevaplayınız. Sunumunuzu hazırlarken ve sunum esnasında size ayrılan zamanı dikkate alın.
Sunum esnasında Neler Yapmalıyım?
Sunum yaparken boğumlama, vurgulama, tonlama ve duraklama gibi detayları göz önünde bulundurarak konuşmanızı yapınız. Ses ve heceleri yutmadan, birbirine karıştırmadan doğru ve tam şekilde telaffuz ediniz. Kelime ve cümle vurgusuna dikkat ediniz. sunum esnasında ses tonunuzu ortam, içerik, amaç ve hedef kitle gibi kriterleri göz önünde bulundurarak ayarlayınız. Ses tonunuzu en verimli şekilde kullanmak için doğal konuşma tonunuzda ve hızınızda, yüksek sesle, tane tane konuşunuz. Sunum öncesi nefes egzersizleri yapınız. Konuşma aralarında nefes almak için yapacağınız duraklamaları sözün anlamına uygun yerlerde yapınız. sunum esnasında gereksiz ses ve kelimeler kullanmayınız. Konuşmanızda kelime aralarında “hım, eee, ııı” veya “işte, hani, yani, şey, mesela, atıyorum” vb. Gereksiz ve dinleyiciyi rahatsız eden kelimeleri kullanmaktan kaçının. Sunumunuzda beden dilini doğru ve verimli biçimde kullanmanız gerekir. Sunumun içeriğine ve hitap ettiği kitleye uygun jest ve mimikler kullanmak, dinleyici ile göz teması kurmak, heyecanı kontrol etmek, dış görünümü ve kıyafeti konuşma yapılacak ortama göre ayarlamak için gerekli hazırlıkları yapınız. Doğal olmaya çalışınız. Kollarınızı önde ya da arkada kavuşturmayınız. Ellerinizi ceplerinize sokmayınız. Bileklerinizi kilitlemeyiniz. Sahnede dinleyicilerle birbirinizi rahatlıkla görebileceğiniz bir noktada durunuz. Konuşma kürsüsü varsa kürsünün arkasında durmayınız. Sahnede belli bir yerde sürekli durmayınız. Önemli bir şey söyleyeceğiniz zaman dinleyicilerden bir kısmına birkaç adım yaklaşınız, konuyu değiştirirken ya da sessiz kalacağınız anlarda ise birkaç adım geri gidiniz. Sunum bitince katılımcılardan soru alacaksanız sunumunuzun sonunda soru-cevap bölümünü ekleyiniz..
Sunuma etkili bir başlangıç yapmak için içeriğe uygun soru sorma, şiir okuma; fıkra, hikâye, anı anlatma gibi tekniklerden yararlanabilirsiniz. sunum esnasında önemli noktaları vurgulayan ve konuşmayı takip etmeyi kolaylaştıran ifadeleri ekleyiniz.. Slaytların önemli noktalarını vurgulamak ve dinleyicilerin ilgisini canlı tutmak için çeşitli geçiş ifadelerini (bundan dolayı, özellikle, kısacası vb.) kullanmaya çalışınız. Slaytlar arasında, sunum akışını ve o an sunumda nerede olduğunuzu yeri geldikçe dinleyicilere hatırlatınız.
sunum esnasında süreyi verimli kullanınız. Bir sunumda izleyicinin dikkati 10 dakikadan fazla sürmez. Sunumunuz bu sürenin dışına çıkıyorsa konuşmanızı dinleyicinin ilgisini canlı tutacak şekilde planlamalısınız. Dinleyiciye odaklanıp dinleyici ile göz teması sağlayınız. Elinizdeki notlara, slaytlara bakmayınız.
Sözlü iletişim tür ve tekniklerini uygulama
Yaşamımıza yeni girmiş teknolojik terimler üzerine bir sunum hazırlayınız. Bu sunumda terimlerin yazılış ve telaffuzları ile ilgili hususları ayrıca ekleyiniz.. Konuşmanızı etkili biçimde sonlandırınız. Sunumun genel iletisini, konuşmanın sonunda tekrar vurgulayınız.
