Toplumdaki insanlar birbirleriyle etkileşim hâlindedir. Karşılıklı temas, iletişim ve etkileşim hem birey hem de grup için son derece önemlidir. Bunlar olmadan ne kişi ne de grup varlığını sürdürebilir. İnsanlar ve gruplar birbirleriyle çok sayıda ilişki kurar. Toplum ise toplumsal etkileşimlerin geniş ve karmaşık bir ağıdır. Etkileşimler bu ağ içinde gerçekleşir.
Toplumsal etkileşim tipleri (Madde madde)
Toplumda çeşitli etkileşim biçimleri vardır. Toplumsal etkileşimlerin başlıca tipleri aşağıda açıklanmıştır.
- Mübadele (Değiş – Tokuş)
- İş Birliği
- Rekabet
- Çatışma
- Uyum
- Benzeştirme
- Uyarlama
1- Mübadele (Değiş – Tokuş)
Mübadele süreci, insanların sosyal ilişkilerinde ödül elde etme arayışlarının ürünüdür. Bir birey ya da grup, diğerleriyle sosyal ilişkiye girdiğinde onlarla arasındaki ilişkinin kendisi için yararlı olduğunu düşünür ve ilişkinin beklenen ödüllerini elde edebilmek için de ilişkisini sürdürür.
2- İş Birliği
Bu etkileşimde iki veya daha çok kişi ortak bir hedefin izlenmesinde birlikte hareket eder. Kişilerin birlikte hareket etmeleri söylendiğinde, bir hedefin elde edilmesi için aynı anda ve birlikte çaba göstermeleri kastedilmiş olur.
3- Rekabet
Rekabet, bireyler ve gruplar arasında belirli bir hedefe ya da ödüle ulaşmak için gerçekleşen yarıştır. Bireyler ve gruplar amaçlarına ulaşmak, arzularını tatmin etmek için kabul edilmiş bir dizi kurallar çerçevesinde etkileşimde bulunur.
4- Çatışma
Rekabet, bir yarış olmaktan çıkıp zıtlaşmaya (düşmanlığa) dönüştüğünde çatışma ortaya çıkar. Rekabetin aksine çatışma içinde olan bireyler belirlenmiş kurallarla sınırlandırılmış değillerdir. Çatışma, karşı tarafı yenerek bir hedefe ulaşmayı içerir.
5- Uyum
Uyarlama, iki veya daha çok kişinin çatışmayı engellemek, azaltmak ya da ortadan kaldırmak için etkileşimde bulundukları sosyal bir süreçtir. Bireyler ya da gruplar bu etkileşim sonucunda kendi davranış kalıplarının dışına çıkarak bir uzlaşmaya giderler. Uyarlama aynı zamanda bireylerin birlikte barış içinde yaşamasının bir aracıdır ve sonunda olumlu bir iş birliğine katkıda bulunur.
6- Benzeştirme
Benzeştirme iki veya daha çok kişinin bir diğerinin davranış örüntüsünü kabul edip uygulamasıyla gerçekleştirilen bir sosyal süreçtir. Bu süreç sonunda toplumun çoğunluğunu oluşturan grupların lehine olmak üzere diğer gruplar değişime teşvik edilir hatta kimi zaman zorlanır.
7- Uyarlama
Grubun beklentileri ile uyuşan davranış türüdür. Birey, grubun veya genel olarak toplumun beklentilerini bilir ve kendi davranışlarını çevresindekilerin davranışlarına adapte eder. Bunu gönüllü olarak, dışarıdan bir baskı olmadan genelde içselleştirerek yapar.
Kaynak: 12. Sınıf Sosyoloji ders kitabı
