“Felsefi okuma ve yazma | Metin analizi” konu anlatımı 10. sınıf felsefe ders notları ve kitapları kullanılarak derlenmiştir.
Felsefi metinleri anlamak ve felsefi metin yazabilmek felsefi okuryazar olma becerisini gerektirir. Öncelikle “İyi bir yazar iyi bir okuyucudur.” genellemesi felsefi okuryazarlık içinde geçerlidir. Felsefi okuma ve yazmada temel kural metni anlamak için felsefi metinlerin özelliklerini bilerek okumaktır. Felsefi metinler bizi en çok düşünmeye zorlayan ve sorgulamaya davet eden içeriklerdir. Bu nedenle etkin biçimde okunması gerekir.
Etkin okuma metinle sürekli zihinsel bir ağ kurmayı gerektirir. Bu nedenle okuyucu bazen durup düşünmeli, bazen metne soru sormalıdır. Felsefi bir problemin tartışıldığı felsefi metinlerin yazılış amacı vardır. Bu amacı anlamak için parça ve bütün olarak metnin ne ifade ettiğini görebilmek önemlidir.
Diğer bir unsur metinde geçen kavramlardır. Kavramsal çözümleme metnin anahtarını verir. Bunun için metinde geçen temel kavramlara dikkat edilmelidir. Metinde argümanların hangi mantıkla sıralandığını anlamak yöntemle ilişkili düşünülmelidir.
Felsefi Bir Metni Analiz Etme
Felsefi bir konuyu ele alan, felsefi bir problemi tartışan metinlere “felsefi metin” adı verilir. Genel olarak herhangi bir metin içeriğine bağlı değerlendirilir. Bu anlamda felsefi bir metin hayatın anlamını, varlık, bilgi ve değerle ilgili soruları ve kavramları çözümlemeye çalışır.
Temelde felsefi düşünce, derin düşünmeye ve eleştirel bir tavra dayanır. Bu tutum felsefi bir metne de doğrudan yansır. Felsefi bir metinde ele alınan konu aklın eleştirici süzgecinden geçirilmiş ve tutarlı bir biçimde derlenmiş niteliktedir. Filozofun amacı, bir konu hakkında temellendirilmiş bilgilere sahip olmaktır. Filozofun yazdığı metnin bu amaca bağlı olarak okunması ve incelenmesi gerekir.
Felsefe ve yaşam iç içedir. Sanılanın aksine felsefe, gündelik bazı sorunların teorik ifadesi ve bu sorulara çözüm arayışlarından doğmuştur. Örneğin Sokrates’in ahlaki erdemleri yüceltme mücadelesinin gerisinde, Atina’daki ahlaki çözülmenin etkisi vardır. Platon’un siyaset teorisinin gerisinde, Atina siyasetinin yozlaşması etkili olmuştur.
Bugün tartıştığımız etik, siyaset, demokrasi, doğa ve insan ilişkisine dair sorunlar da hayatımızda bire bir olmasa da dolaylı olarak yaşanan sorunların yansımalarıdır. Bu anlamda filozoflar çağlarının tanıklarıdırlar.
Felsefi metinler, filozofun düşünsel sistemini yansıtır. Filozof ele aldığı sorunu, kendi kuramsal bakış açısı temelinde ifade eder. Bu açıdan bir metnin analizi aynı zamanda filozofun felsefi sistemi hakkında da bilgi sahibi olmamızı sağlar.
Felsefi metinleri analiz ederken filozofun bu metinde neyi sorunsallaştırdığı, bu sorunu nasıl ele aldığı ve kavramlara hangi anlamlar yüklediğine odaklanmak gerekir. Bunun için metnin ana temasına, metinde geçen temel kavramlara ve metnin bugün yaşadığımız sorunlara nasıl ışık tuttuğuna bakılmalıdır. Felsefi Metin Analizi
