“Yönetim bilimine giriş” konu anlatımı “Yönetim bilimi” ders notları ve kitapları kullanılarak derlenmiştir.
Yönetim bilimine giriş konusunu kısaca şöyle anlatayım; Bir futbol takımında yönetici olmadığında oyuncuların kurallara uyması zorlaşır, takım içi düzen sağlanamaz.
Çünkü onları örgütleyecek, ortak amaca yöneltecek ve onların hep birlikte hareket etmelerini sağlayacak bir liderden yoksun kalırlar. İşte futbol, nasıl bir takım oyunuysa aslında toplumsal yaşam da bir takım oyunudur.
Örgüt, ortak bir amacı veya işi gerçekleştirmek için bir araya gelmiş kurumların veya kişilerin oluşturduğu birlik, teşekkül veya teşkilata denir. Küçük ya da büyük her örgütte herkesin iş birliği içinde hareket edebilmesi, karmaşıklığın önlenmesi ve düzenin sağlanabilmesi için bir yönetime ihtiyaç duyulur.
Aksi halde toplumsal düzeni korumak mümkün olmaz. Yönetim, en küçük sosyal topluluklardan en büyük örgütlere kadar hayatımızın her alanında vardır.
Yönetim Nedir?
İnsan, var olduğundan beri yaşamsal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayabilmek için sosyal bir yapı oluşturmuştur. En küçük sosyal birim aileden en büyük yapı devlete kadar bütün sosyal birimler, insanın bir arada yaşama gerekliliğinden doğmuştur. İşte yönetme de bu sosyal zorunluluğun bir parçası olarak ortaya çıkmıştır.
İnsanların tek başlarına ulaşamayacakları amaçları; onların bir grubun, yapının, örgütün parçası olmalarını sağlamıştır. Ancak bir arada yaşayan insanların amaçlarına ulaşması ve bağlı oldukları yapının sürekliliği için bir düzen gerekir. Bu sosyal yapılarda düzenin sağlanabilmesi amacıyla da “yönetim” kavramı ortaya çıkmıştır.
Amaçları farklı olsa da her sosyal yapının ortak çabası, o sosyal yapı için gerekli eylemlerin kişiler tarafından en verimli ve en uygun biçimde yerine getirilmesini sağlamaktır.
Bu, yönetimin en temel hedefidir. Bu hedef doğrultusunda insanın var olduğu her dönemde ve her yerde, farklı yöntemlerle ve farklı amaçlar doğrultusunda yönetim eylemi gerçekleştirilmektedir. İnsanın var oluşundan beri hayatımızın zorunlu bir parçası haline dönüşmüş olan yönetim ne demektir?
Yönetim; bir amacın gerçekleştirilmesine yönelik işleri önceden belirlenen bir anlayış, yöntem ve plan doğrultusunda yürütme, bir çalışma takımını ya da sosyal birimi, bir örgüt ya da kuruluşu var olma amacına uygun olarak yönlendirme, idare etme anlamına gelmektedir.
Bu bağlamda yönetim kavramının aşağıdaki nitelikleri taşıdığı söylenebilir:
• Mutlaka önceden belirlenmiş amaç ya da amaçlar vardır.
• Amaçlarına ulaşmak için sahip olduğu kaynaklar bulunmaktadır. Bu kaynaklar insan gücü, maddi olanaklar, donanım, üretim için gerekli ham madde ve zamandır.
• En temel hedefi, sahip olunan kaynakların birbiriyle uyumlu olacak biçimde verimli ve etkin kullanılmasını sağlamaktır.
• Bütün bu nitelikler, yönetimin karar alma ve uygulatma süreçlerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır.
Bilim ve Bilimsel Düşünme
İnsan, var olduğundan beri doğayla iç içe yaşamış; kimi zaman onun zorlu şartlarıyla mücadele etmiş, kimi zaman ona uyum sağlamaya çalışmıştır. Biraz da doğa şartlarına karşı vermiş olduğu zorlu mücadelenin etkisiyle doğaya karşı hep korkuyla karışık bir merak beslemiştir.
Bilmemekten kaynaklanan korku, bilmediklerine karşı duyduğu merak, diğerlerine karşı üstün olma ya da beğenilme güdüsü, daha rahat yaşam olanaklarına sahip olma isteği gibi nedenlerle insan, aklını da kullanarak doğanın anlam veremediği, bilmediği olaylarını çözümlemeye çalışmıştır.
Hem korkusunu yenmeyi hem de onun kendisine sunduklarından daha etkin yararlanmayı amaçlamış insanın bunu yapabilmesinin tek yolu, doğayı tanımaktır. İşte bilim, bütün bu amaçlar ve istekler doğrultusunda gelişen bir süreçtir.
Ortaya çıktığı zamandan beri bilimin pek çok tanımı yapılmıştır. Türk Dil Kurumuna göre bilim, şöyle tanımlanmaktadır: Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecidir.
Bilimde araştırma sürecinin başarıyla sürdürülebilmesi için bilimsel düşünmeye ihtiyaç vardır. Bilimsel düşünme, mevcut bilgileri akıl ve mantık süzgecinden geçirerek yeni bilgiler ortaya çıkarma çabasıdır.
Yönetim Bir Bilim midir?
Bilim insanı ve şirket yöneticisinin konuşmalarındaki benzer noktalardan yola çıkarak insanlığın var oluşundan beri her alanda yer eden yönetimin bir bilim dalı olduğu söylenebilir. Çünkü yönetimin her bilim dalında olduğu gibi belli amaçları vardır.
Bu amaçlar doğrultusunda yönetim; insan gücü, para, malzeme, yer ve zaman gibi pek çok kaynağı kullanır. Yönetimin amaçlarına ulaşması için elindeki kaynakları en verimli ve en etkin biçimde kullanması gerekecektir, bunun için de bilime ve bilimsel verilere ihtiyaç vardır.
Yönetim bilimi, bilim dallarından “sosyal bilimler”in içinde yer alır ve çoğundan daha geç ortaya çıkmıştır. Bir bilim dalı olarak ele alınmasının 19. yüzyılın sonlarına doğru gerçekleştiğini söylemek mümkündür.
Bundan önceki dönemlerde, daha çok sanat yönüyle ortaya konmuştur. Ancak tarihi olaylar ve gelişmeler içerisinde yönetim, gittikçe önem kazanmış ve bir bilim dalı olarak ele alınmaya başlanmıştır.
Yönetim, süreç olarak birtakım faaliyetleri ve işlevleri; sanat olarak bir uygulamayı; felsefi olarak belli düşünce sistemlerini; bilimsel olarak sistemli ve bilimsel bilgi topluluğunu açıklar. Dolayısıyla yönetimin hem sanatsal hem bilimsel hem de felsefi yönü vardır.
