Bu içerikte ( eşeysel bezler nedir, ne işe yarar ve nasıl çalışır?) şeklinde konuya dair araştırılabilecek ve merak edilebilecek tüm detaylar hakkında bilgi edinebileceksiniz.
Üreme sistemi hormonları erkeklerde testis, kadınlarda ovaryumlardan üretilir. Üç çeşit üreme hormonu vardır. Bunlar; östrojen, progesteron ve testosterondur. Her üç hormon da steroid yapıdadır. Üreme hormonları büyüme ve gelişmeyi düzenlemenin yanında, üreme döngülerini ve eşeysel davranışları da kontrol eder.
1) Ovaryum (Yumurtalık) Hormonları
a) Östrojen
Östrojen hormonunun salgısının hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan FSH ve LH hormonları ile kontrol edildiği önceki konularda anlatılmıştı. Östrojen hormonu, uterusun hamileliğe hazırlanmasını; uterus iç duvarının kalınlaşmasını ve burada mitoz bölünmenin hızlanmasını sağlar. Ayrıca kadına özgü ince ses oluşumu ve vücut yapısının oluşması, üreme organlarının gelişmesi gibi ikincil eşeysel özelliklerin ortaya çıkmasında etkilidir.
Ovaryum, plasenta, CL, adrenal korteks (erkek ve dişide; androstenedion kısmen östrona bu da östradiole dönüşür), yağ doku ve testis
b) Östradiol, östron, östriol
- Eşeysel ve üreme organlarındaki hücrelerin büyüme ve çoğalması
- P4 ile birlikte puberti döneminde dişilik özelliklerinin gelişimi, puberti sonrası bu organların gelişmiş durumda kalmalarını sağlarlar
- P4 ile birlikte hayvanları çiftleşmeye hazır hale getirip östrus belirtilerinin mg sağlarlar
- Puberti döneminde büyümenin hızlanmasına katkı sağlarlar
- E2 ve P4 eşeysel kanalda ovum ve spermatozoonun taşınması ile ilgili olayları düzenler
- Hiperemi ve prot oluşumunu uyararak eşeysel etkinliği arttırırlar
- Dış cinsiyet organlarının gelişimi
- Dişiye has sekonder eşeysel karakterlerin oluşumu, dişiye özgün vücut biçimi
- Libidoda artış
- Dişinin erkeği kabul etmesini kolaylaştıran davranışlar sergilemesi
- Uterusta kan dolaşımını arttırır, Uterusun gelişmesi, endometrial bezlerin büyümesi, endometriumun kalınlaşması
- Uterus salgısı ve uterus boynunun müköz salgısının artışı
- Meme ve meme bezi kanallarının gelişimi
- Dişilerde östrus siklusu
- Ovarium folikülünün büyümesi
- Tüm genital yolların epitel örtüsü ve düz kaslarının büyümesi
- Vagina epitelinin kornifiye olması
- FSH salınmasının azalması (negatif geri bildirim)
- FSH salınmasının artması (pozitif geri bildirim)
- Oviduct hareketi ve silia aktivitesinin artışı
- Deri sebaseus bezlerin salgısının incelmesi (anti akme etkisi)
- Anabolik etkileri de vardır, Prot sentezini arttırır
- Trigliserid sentezini arttırıcı etkileri de vardır
- Östradiol ağız yoluyla verildiğinde çok az etkilidir.
- Sentetik preparatlar oral yolla da etkilidir. (stilbestrol, menstranol)
c) Progesteron
Bu hormon embriyonun gelişmesi için uterusun hazırlanmasını sağlarken hamilelik süresince uterusun kas kasılmalarını engelleyerek hamileliğin devamlılığını sağlar.
- CL, Plasenta, ovaryum folikülleri, adrenal korteks
- Gestagenler
- Uterusu gebeliğe hazırlar ve gebeliğin devamını sağlar
- Gebelikte daha çok plasentadan salgılanır
- Ovidukt ve endometriyal bezlerin salgılarını kamçılar böylece gelişmekte olan embryo için besin mad.leri implantasyon öncesi hazırlanmış olur
- Meme dokusunda lobuloalveolar büyüme.
- Meme bezlerinin gelişimini ve menstruel siklusu düzenler, ayrıca gebelikte plasenta oluşumuna katkıda bulunur.
- Uterus kasılmalarını azaltır Gebede düşük yapmayı önler.
- Gebelik sırasında P4 etkisiyle uterus kasları gelişir, uterus hacmi artar, ve doğum sırasında kuvvetlenen bu kasların etkisiyle yavru dışarıya daha kolay itilir
- Doğum başladığında P4 üretimi hızla azalır, E2 yapımı artar, böylece uterus kaslarının oksitosine duyarlılığı artar.
- Gebelik sırasında hipot ve hipofiz üzerine (–) feedback etkisi ile kızgınlık döngülerini baskılayıp gebeliğin devamını sağlar
2) Testis Hormonu
Testosteron (Androjen)
Testislerde bulunan leydig hücrelerinden salgılanan testosteron hormonu sperm olgunlaşmasını, üreme sisteminde bulunan salgı bezlerinin gelişmesini, sesin kalınlaşmasını, sakal ve bıyık çıkmasını sağlar. Testosteron ayrıca kas ve kemik gelişimini uyarır ve protein sentezini artırır.
- Testis Leydig hücreleri, Adrenal korteks (erkek ve dişide, DHEA), ovaryum
- Spermatogenezis
- Erkek eşey organlarının gelişimi, devamlılığı ve normal fonksiyonu için gerekli
- Erkeklerde 2° eşey özelliklerinin oluşumu
- Yüzde sakal, bıyık çıkması, larenkste genişleme, sesin kalınlaşması, vücutta kılların dağılımı, vücut biçiminde erkeğe has geniş omuz, dar kalça, kuvvetli kas gelişimi
- Libido
- Anabolik etkilidir, prot sentezini arttırır katabolizmasını azaltır.
