Besin Zincirinde Enerji Akışı
Tüm canlıların kullandığı enerjinin temel kaynağı Güneş’tir. Güneş ışınları sayesinde bitkiler tarafından üretilen enerji önce otçullara sonra da etçil veya hepçil (hem etçil hem otçul) canlılara geçer. Enerjinin Korunumu Kanununa göre doğada var olan enerji asla kaybolmaz. Beslenme ilişkileri veya diğer ekolojik olaylar yoluyla yer ve biçim değiştirerek sürekli yenilenir.
Üreticilerden tüketicilere doğru aktarılan enerji miktarı şematik olarak gösterildiğinde bir enerji piramidi ortaya çıkar. Ayrıştırıcılar her bir basamakla ilişkilidirler çünkü besin zincirinin her basamağında görev yaparlar. Ayrıştırıcı canlılar, canlı atıkları ile toprağa düşen ölen canlıların dokularını parçalar. Böylelikle bir yandan kendi enerji ve besin ihtiyacını sağlarken, bir yandan da bitkiler için gerekli birçok maddeyi toprağa katarak üretici canlıların yaşamının devamlılığını ve tüm dünyadaki hayatın devamlılığını sağlarlar.
Aşağıda verilen besin zincirindeki enerji akışını birlikte inceleyelim.
Ot —-> Çekirge —-> Kurbağa —-> Yılan
Besin zincirinde üretici olan ot, güneş enerjisinden faydalanarak fotosentez ile kendi besinini üretir. Otun yapısındaki enerjinin bir kısmı, çekirge tarafından besin olarak tüketildiğinde çekirgeye geçer. Bu enerji aktarımı hiçbir zaman %100 olarak gerçekleşmez. Çekirge, bu enerjinin bir kısmını sindirim, solunum ve boşaltım gibi yaşamsal faaliyetler için kullanılır. Bir kısmı da yaşanan ısı kaybı ile çevreye verilir. Bu enerjinin sadece %10’luk kısmı dokulara kazandırılır ve besin zincirinin ikincil tüketicisi olan kurbağaya yine %10’luk bir miktarı geçer. Buna %10 yasası denir. Dolayısıyla besin zincirinin her basamağında aslında enerjinin küçük sayılacak bir miktarı aktarılır.
Birey sayısı azalır. Biyokütle azalır. Aktarılan enerji azalır. Enerji kaybı artar. Vücut büyüklüğü artar. Zehirli madde birikimi artar. | |
Enerji piramidi | Enerji piramidinde aşağıdan yukarıya doğru gidildikçe |