Emeviler Dönemi (661 — 750)
Şam valisi Muaviye, Hz. Ali’nin ölümünden sonra Hakem Olayı’na dayanarak kendini halife ilan etti. Hz. Ali’nin büyük oğlu Hz. Hasan bazı şartlarla halifelikten vazgeçerek Medine’ye çekildi. Ancak Muaviye, Hz. Hasan’a verdiği sözü tutmayarak, kendisi ölmeden önce oğlu Yezid’i halife ilan etti.
- Böylece halifelik, babadan oğula geçen saltanat şekline dönüştü.
- Yezid Dönemi’nde, Hz. Ali’nin küçük oğlu Hz. Hüseyin’in Kerbelalda şehid edilmesi ile İslam dünyasında ilk mezhep ayrılıkları başladı.
- Abdülmelik Döneminde Arapça resmi dil ilan edildi, ilk İslam ortak parası bastırıldı.
Not : Geniş milliyetçiliği yönünde bir politika izlendiğinin kanıtıdır. Geniş sınırlara sahip Emevi Devletinde etnik yapımının farklılığına rağmen Arapça’nın resmi dil ilan edilmesi, Arap milliyetçiliği yönünden bir politika izlendiğinin kanıtıdır.
Bu dönemde ülke içindeki ayrılık ve huzursuzlukları unutturabilmek amacıyla İstanbul üç defa kuşatıldı.
Arap -İslam Tarihi’nde İstanbul’un ilk kuşatması bu dönemdedir (Muaviye).
Kuzey Afrika’da İslam fetihleri tamamlandı. 711’de Tarık bin Ziyad, Cebelitarık Boğazı’nı geçerek İspanya’da fetihlere başladı. Vizigot Kralı, Kadiks Savaşı’nda mağlup edildi.
Avrupa’da ilk İslam fetihleri Emeviler Dönemi’nde başlamıştır.
732 Puvatya Savaşı’nda Emeviler, Frank ordusuna yenildi. Böylece Avrupa’da fetihler durdu.
Emeviler, Arap olmayanlara “Mevali” (köle) uygulamasında bulunmuşlardır. Arap olmayan Müslümanlara orduda ve yönetimde görev vermemişler, onlardan, gayrimüslimlerden alınan haraç ve cizye vergilerini de almışlardır.
Emevilerin bu tutumu, Türklerin bu dönemde İslamiyeti Kabul etmemelerinde etkili nedendir.
Emeviler, Batı yönündeki ilerleyişleri sonunda kültürel etkileşime girmişlerdir. İslam Tarihi’nde ilk defa saray yaşantısına Emevilerle geçilmiştir. Bu saraylarda resim sanatına da rastlanır.
Emevi sanatında görülen bu tür bir gelişim, fethettikleri bölge kültüründen etkilenmeleriyle ilgilidir.
Emeviler Dönemi’nde İslam mimarisi, Hristiyan mimarisi ile yarışabilecek seviyeye ulaşmıştır.
Emevilerin yıkılma nedenleri
- a) Arap olmayanlara Mevali olarak davranmaları
- b) Abbasoğulları ve Şiilerin çalışmaları
- c) Halifeliği saltanat haline getirmeleri
750’de Şam’da büyük bir ihtilal çıktı ve Emevilerin çoğu öldürüldü.
Emevilerin yıkılmasıyla İslam dünyasındaki siyasal birlik de bozulmuştur. Çünkü bir süre sonra Abbasi halifeliğini tanımayan İspanya’daki Müslümanlar, kendi halifeliğini ilan edeceklerdir.
Örnek : Dört Halife döneminde bütün Müslümanlar kardeş kabul edildiği halde, Emeviler döneminde Araplar diğer Müslümanlardan üstün görülmüştür.
Emevilerin en belirgin özelliği Arap milliyetçiliği yapmalarıdır. Yalnız Arap olan Müslümanlara değer vermişler, Arap olmayan Müslümanlara değer vermemişler; Arap olmayan Müslümanlara Mevali (köle) adını vermişlerdir. Onların bu tutumu da daha sonra siyasal kargaşaların doğmasına yol açmıştır.
