Haçlı Seferleri Sebepleri ve Sonuçları

Haçlı seferleri, Orta Çağ’da amaç Kudüs ve çevresini almakmış gibi göstererek Türk İslam Dünyası üzerine Hristiyan toplulukları tarafından yapılan seferlerdir. Bu savaşlara haçlı seferleri denmesinin nedeni ise savaşa gidenlerin giderken önlerinde dönerken ise arkalarında haç işareti olmasıdır.

Haçlı Seferleri Tarihi : Haçlı Seferleri XI. yüzyıl sonlarından XIII. yüzyıl sonlarına kadar sürdü (1096-1270). Haçlı Seferleri’ne karşı başta Türkiye Selçuklu Devleti ve Eyyubi Devleti olmak üzere Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri mücadele ettiler. Bu seferlerin dini, siyasi ve ekonomik sebepleri vardı.

Haçlı Seferleri’nin Sebepleri

Dini Sebepler

• Hristiyanların, Müslümanların elinde bulunan Kudüs ve diğer kutsal yerleri (Antakya ve Urfa vb.) almak istemeleri
• Fransa’da ortaya çıkan Kluni tarikatının Müslümanlarla savaşılması yönünde yaptığı çalışmalar ve Katolik kilisesinin Ortodoks kilisesini hakimiyet altına almak istemesi
• Katolik kilisesinin halkı seferlere teşvik etmesi

Siyasi Sebepler

• Malazgirt Savaşı sonrasında Türkler karşısında zor durumda kalan Bizans’ın Avrupa’dan yardım istemesi
• Türklerin Anadolu, Suriye, Filistin ve Akdeniz bölgelerinden uzaklaştırılmak istenmesi

Ekonomik Sebepler

• Ekonomik açıdan zor durumda olan Avrupalıların Doğu’nun zenginliklerini ele geçirmek istemeleri
• Doğudan gelen ticaret yollarının Türklerin denetiminde olması
• Bazı soylu ve derebeylerin yeni topraklar kazanarak ekonomik durumlarını daha da güçlendirmek istemeleri

1. Haçlı Seferleri (1096-1099)

Papa II. Urban ile gezginci bir keşiş olan Pierre L’Ermite’nin (Piyer Lermit) kışkırtmalarıyla toplanan ve yaklaşık 100.000 civarında olan bu düzensiz birlikler İstanbul önlerine kadar geldi. Bizans İmparatoru Aleksi Komnenos (Aleksi Komnen) bu orduyu hemen Anadolu’ya geçirdi. Ancak Haçlılar İznik civarında I. Kılıç Arslan tarafından büyük bir yenilgiye uğratıldı.

Pierre L’Ermite canını güçlükle kurtarabildi. Bu yenilgiden sonra Alman, İngiliz, Norman, Fransız ve Belçika askerlerinden oluşan ve başlarında Fransız asillerinden Godefroi De Bouillon’ın (Godfray dö Buyan) bulunduğu 600.000 kişilik düzenli bir ordu 1096 yılında İznik önlerine kadar geldi.

Kılıç Arslan bu ordu karşısında tutunamadı ve İznik’i terk ederek devletin merkezini Konya’ya taşıdı. Bundan sonra I. Kılıç Arslan, Danişment hükümdarı Danişment Gazi ile birleşerek Haçlıları yıpratmaya yönelik saldırılar düzenledi ve Haçlılara çok ağır kayıplar verdirdi. Haçlılar Anadolu’dan Kudüs’e vardıklarında sayıları 50.000-100.000 kadar kalmıştı.

Haçlılar, yetmiş günlük bir kuşatma sonrasında Kudüs’ü Fatimilerin elinden aldılar. Şehirdeki Müslüman ve Yahudilerin çoğunu kılıçtan geçirdiler. Kudüs’te bir Latin krallığı kurdular. Anadolu’dan Kudüs’e ulaşamayan Haçlıların bir kısmı ise Antakya ve Urfa’yı ele geçirerek buralarda kontluklar kurdular.

2. Haçlı Seferleri (1147-1149)

Urfa ve Antakya’da kontluk kuran Haçlılarla Türkler arasında savaşlar devam etti. Musul Atabeyi Nurettin Mahmut Zengi 1144 yılında Haçlılardan önce Urfa’yı, daha sonra da Halep ve Şam’ı geri aldı. Bu gelişmeler üzerine Kudüs Kralı, Avrupa’dan yardım istedi. Fransa Kralı VII. Lui (Lui) ile Alman Kralı III. Konrad (Kanrıd) liderliğinde yeni bir Haçlı ordusu hazırlandı.

Orduları ile Anadolu’ya gelen III. Konrad; Anadolu’da, Konya civarında yapılan savaşta, Türkiye Selçuklu Hükümdarı I. Mesut tarafından ağır bir yenilgiye uğratıldı. VII. Lui ise Antalya üzerinden Suriye’ye gitmek istedi ancak Toroslarda büyük kayıplar verdi.

İki kral güçlükle Kudüs’e varabildiler. 1140’ta Şam’ı kuşatmak istedilerse de başarılı olamayıp ülkelerine geri dönmek zorunda kaldılar. II. Haçlı Seferi’nin en önemli özelliği bu sefere ilk kez kral ve imparatorların katılması oldu.

3. Haçlı Seferleri (1189-1192)

Mısır’da kurulmuç olan Eyyübi Devleti Hükümdarı Selahaddin Eyyubi, 1187 yılında Haçlılarla yaptığı Hittin Savaşı’nı kazanarak Kudüs’ü ele geçirdi. Bu olay üzerine III. Haçlı Seferi başladı. Fransa Kralı Philippe Auguste (Filip Ogüst), İngiltere Kralı I. Richard (Arslan Yürekli Riçard) ve Alman İmparatoru I. Friedrich (Frederik Barbaros), III. Haçlı Seferi’ne katıldılar. Alman İmparatoru Frederik Barbaros, Türkiye Selçuklu Hükümdarı II. Kılıç Arslan karşısında ağır kayıplar verdi. Silifke Çayı’nı geçerken boğuldu. Deniz yoluyla Suriye’ye gelen Philippe Auguste ve I. Richard, Suriye’de Akka Kalesi’ni ele geçirdilerse de Kudüs kuşatmasında başarılı olamayarak ülkelerine geri döndüler.

4. Haçlı Seferleri (1202-1204)

Kudüs’ün alınamaması üzerine Papa’nın kışkırtmalarıyla yeni bir ordu kuruldu. Haçlılar deniz yoluyla Suriye’ye geçmek için Venedik’te toplandılar. Bu sırada Bizans’ta taht kavgaları sonucunda tahtan indirilen İmparator Aleksios, Haçlı ordusundan yardım istedi. Bunun üzerine
İstanbul’a gelen Haçlılar İstanbul’u yağmalayarak bir Latin İmparatorluğu kurdular.

XI-XIII. yüzyıl boyunca sekiz Haçlı Seferi gerçekleşti. İlk dört Haçlı seferinde Türkiye Selçuklu Devleti ve Anadolu Türk beylikleri başarı ile mücadele ettiler. Son dört Haçlı seferi ise Anadolu üzerinden yapılmayıp değişik yollar üzerinden yapıldı. Ancak Haçlılar bu seferlerden bir netice elde edemediler.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları

Yaklaşık iki asır süren Haçlı Seferleri siyasi, dini, ekonomik, bilimsel ve kültürel açıdan önemli sonuçlar doğurdu. Haçlı Seferleri’nin genel sonuçları şunlardır:

Siyasi Sonuçlar

• Haçlı Seferleri’nde birçok soylunun ölmesi veya geriye dönebilenlerin parasızlık sebebiyle mallarını satması Avrupa’da derebeylik sisteminin zayıflamasına, merkezi krallıkların güçlenmesine neden oldu.
• Türkiye Selçuklularının, Haçlılarla savaşmasını fırsat bilen Bizans, Batı Anadolu topraklarını ele geçirdi.
• Türklerin, İslam dünyasındaki saygınlığı arttı ancak batıya ilerleyişleri bir süre durdu.

Dini Sonuçları

• Katolik kilisesi ile Ortodoks kilisesi arasındaki ayrılıklar daha da arttı.
• Kudüs’ün Müslümanlar tarafından geri alınması, seferlerde birçok insanın ölmesi papalara ve din adamlarına olan güveni sarstı.

Ekonomik Sonuçlar

• Doğu-Batı ticareti büyük ölçüde gelişti. Batı Akdeniz ve limanları (Venedik, Cenova, Marsilya gibi) önem kazandı.
• Doğu-Batı ticaretinin gelişmesine bağlı olarak Avrupa’da bazı tüccarlar ekonomik yönden güçlendi.
• Seferlere gerekli parasal desteğin sağlanması için kralların Venedikli bankerlerden borç para almaları bankacılık sisteminin gelişmesine ortam hazırladı.
• Avrupalılar doğudaki bazı bitki, baharat, porselen ve cam eşyayı, ipek ve pamuklu kumaşları, halıları ülkelerine götürdüler.
• Seferler neticesinde Anadolu, Suriye ve diğer bölgeler tahrip oldu, tarımsal üretim azaldı, ticari hayat durgunlaştı.

Bilimsel ve Kültürel Sonuçlar

• Avrupalılar Müslümanlardan pusula, barut, kağıt ve matbaanın kullanımını öğrendiler.
• Avrupalılar İslam kültür ve medeniyetini yakından tanıma fırsatı buldular. Bazı İslam alimlerine ait eserleri Latinceye çevirdiler. Bu durum Avrupa’da bilim hayatının büyük ölçüde gelişmesine ortam hazırladı.

Haçlı seferleri hakkında bilgi edinebilceğinizi düşündüğüm 3 adet soruya yer vererek cevaplandıralım.

Haçlı Seferleri Soruları