İlk çağda başlıca medeniyet havzaları konusu ile döneme ait tüm detaylı bilgilere erişebileceksiniz. Gelin havzaları inceleyelim.
Konuya girmeden önce bu dönemde ilk çağda medeniyet havzaları listesi ile dönem dönem konuyu incelememiz gerekir.
İlk Çağda Başlıca Medeniyet Havzaları
- MÖ 3200 Sümerlerin yazıyı bulması
- MÖ 2375 Urkagina Yasaları’nın çıkarılması
- MÖ 1900 Anadolu’da yazının kullanılmaya başlanması
- MÖ 1700 Hammurabi Kanunları
- MÖ 1296 Kadeş Savaşı
- MÖ 1280 Kadeş Antlaşması
- MÖ 1260-1250 Truva Savaşları (Görsel 2.22)
- MÖ 1230 Ege Göçleri
- MÖ 776 İlk Olimpiyatlar (Görsel 2.23)
- MÖ 753 Roma’nın Kuruluşu
- MÖ 680 Lidyalıların parayı kullanmaya başlamaları
- MÖ 550 Pers İmparatorluğu’nun kurulması
- MÖ 359 İskender İmparatorluğu’nun kurulması
- MÖ 330 Pers İmparatorluğu’nun yıkılması
- MÖ 323 İskender İmparatorluğu’nun yıkılması
- 0 Hz. İsa’nın doğumu
- 313 Milano Fermanı
- 325 İznik Konsülü
- 330 Roma İmparatorluğu’nda Hristiyanlığın resmî din
- hâline gelmesi
- 375 Kavimler Göçü
- 395 Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılması
- 476 Batı Roma’nın yıkılışı
Dönem dönem tüm ilk çağda başlıca medeniyet havzaları incelendikten sonra şimdi Toplulukların özelliklerine detaylıca bakalım. Böylece döneme ait toplulukların yerleşim ve yaşama şekilleri hakkında bilgi edinerek konuyu pekiştirmiş olalım.
Konargöçerler ve Yerleşikler
Konar-Göçer Toplumların Özellikleri
- Sürekli bir yerde ikamet etmezler.
- Mevsimlere göre hareket ederler.
- Geçimlerini hayvancılıkla sağlarlar.
- Ticaretle uğraşırlar.
- Mimari eserlere rastlanmaz.
- Küçük topluluklar halinde yaşarlar.
Yerleşik Toplumların Özellikleri
- Kalıcı olarak ikamet ederler.
- Kentler ve köyler kurarlar.
- Geçimlerini tarım ve hayvancılıkla sağlarlar.
- Ticaretle uğraşırlar.
- Mimari eserler yaparlar.
- Geniş topluluklar halinde yaşarlar.
İlk Çağ’da Bazı Medeniyet Havzaları
Akarsuların etrafında kurulan medeniyetlerdir.
Mezopatamya ve Anadoluda medeniyet havzaları vardır.
Mezopotamya
- Sümerler ilk yazıyı, ilk yazılı kanunları, at takvimini ve ilk tekerleği bulmuşlardır.
- Akadlar ilk merkezi imparatorluğu ve ilk düzenli orduyu kurmuşlardır.
- Asurlar ilk kütüphaneyi ve karum denen ticaret merkezlerini kurmuşlardır.
- Babiller Babilin Asma Bahçelerini ve Hammurabi kanunlarını bulmuşlardır.
Anadolu
- Hititler ilk ilkel tarz meşruti yönettim yani hem kral var halkın az da olsa katıldığı sistemdir, ilk yazılı antlaşma olan Kadeş antlaşmasını (mısırlarla birlikte),ilk medeni kanunun ve ilk tarih yazıcılığı olan Analları vardır.
- Frigler ilk fablları (hayvan hikâyeleri), ilk fibubları (çengelli iğne) ve tapates enen halı ve kilimleri bulmuşlardır.
- Lidya Kral Yolu’nu ve ilk parayı bulmuşlardır Parayı bulduktan sonra paralı askerlik yapmışlar. Ama vatan sevgisi esas olduğu için kısa sürede sonları gelmiştir.
- İyonyalılar tarih ve tıbbın öncüleri olan Herodot ve Hipokrat ile felsefe, matematik, gibi bilimlerde önemli katkılarda bulmuşlardır.
- Urartular taş işçiliği Van Kalesi’nin yanında su kanalları, su bentleri ve mezar odaları inşa etmişlerdir.
İran Medeniyeti
Geniş topraklara sahip olan Persler, satraplık denilen eyalet sistemini oluşturmuşlardır. Persler bütün medeniyetleri etkilemişlerdir. Gelişmiş bir posta teşkilatı kuran Persler(merkezi otoriteyi gösterir). Sardes bölgesinden başlayarak başkentleri Sus civarına kadar uzanan alanda Kral Yolu’nu yapmışlardır.
Mısır Medeniyeti
Kuzey Afrika’da Mısırlılar ilk Güneş yılı esaslı takvimi ve matematikteki dört işlemi bulmuşlardır. Mısır’ın bulunduğu yer saldırılara maruz kalmayacak kadar güvenli bir yer olduğu için Nil nehrinin taşma dönemini hesaplayamadıkları için matematiği bulmuşlardır. Aslında bunun matematikle değil coğrafya ile ilgili olduğunu daha sonradan anlarlar.
Doğu Akdeniz
Fenikeliler vardır. Alfabeyi ilk olarak ortaya koyarlar. Ticaret yaparlar ailelerine çivi yazıyla mektup yazamayacakları için alfabeyi bulmuşlardır.
Çin
Dünyadaki en önemli toplumlardan birisidir. Buldukları barut kaleleri yıkmak için, pusula coğrafi keşiflerde, kâğıt dünya kültürünü önemli derece etkilemiştir, matbaa reformu sağlamıştır. Birçok önemli buluş Çinliler tarafından yapılmıştır.
Çin, başta ilk çağda medeniyet havzaları olmak üzere tüm dünya kültürünü çok ciddi derece etkilemiştir. Günümüzde kullanılan birçok tedavi yöntemleri masaj ve akupunkturu kullanmışlardır.
İlk Çağ’da Tüccar Kavimler
Lidyalılar
Kral yolu ticareti ile zenginleşen Lidyalılar madencilik, tarım, hayvancılık, altın madeni ve kuyumculuk sanatı ile uğraşmaları ve parayı icat etmişlerdir. Orduda paralı askerleri vardı.
Sağdlar
Sağdlar tüccarlar kök Türk koruması altındaki Çin’den İtalya’ya kadar uzanan İpek yolu üzerindeki ticareti kontrol etmiş ve yönetmişlerdir.
Fenikelilir
Doğu Akdeniz sahil şeridinde, denizcilik ve deniz ticareti ile uğraşmışlardır. Mısır Kıbrıs Girit ve Rodos dışında. Sicilya, İspanya ve Sardunya’ya kadar uzanan birçok bölgede ticaret kolonileri kurmuşlar ve ticareti geliştirmişlerdir.
Asurlar
Asurlu tüccarlar başta Kaniş (Kültepe) olmak üzere Anadolu2nun pek çok yerinde alışveriş merkezleri (karum) kurmuştur. Anadolu’ya yazıyı (M.Ö 1900) getirmişlerdir.
İlk Çağ’da Siyasi Organizasyon Türleri
- Monarşi: Siyasi gücün tek bir kişinin elinde bulunduğu yönetim biçimidir.
- Aristokrasi: Devlet yönetiminin soylular elinde bulunduğu düzen.
- İmparatorluk: Kendi topraklarında oturan çeşitli milletleri egemenliği altında toplayan devlet biçimidir.
- Tiranlık: Var olan yönetimi devirip zorla ele geçirilen zorba yönetimdir.
- Demokrasi: Halkın iradesinin ülke yönetimine yansımasıdır.
| Medeniyet | Yönetimi | Gücün Meşruiyet Kaynağı |
| Mezopotamya Uygarlıkları | Sümerler- Asurlar – Babiller: Teokratik, monarşi Hammurabi: Mutlak monarşi | Sümerlerde yönetici olan “Ensi”ler yani rahip-krallar; en yüksek rahip, yargıç ve komutandı.Asur ve Babillerde ise kral, büyük tanrıların yeryüzündeki temsilcisiydi. (Rahip Kral)Babil Kralı, Hammurabi adaletin kralı. |
| Anadolu Uygarlıkları | Hititler-Urartular: Teokratik monarşi İyonlar: Aristokrasi ve monarşi | Hititlerde kralların, gücünü tanrıdan aldığına inanılır ve emirleri tanrının emirleriymiş gibi görülürdü.Urartularda krallar yaptıkları tüm eylemleri tanrıları Haldi adınagerçekleştirirlerdi. |
Siyasi Gücün Meşruiyet Ve Maddi Kaynakları
| Medeniyet | Yönetimi | Meşruiyet Kavramı |
| Yunan Medeniyeti | Aristokrasi | Yöneticilerin din adına söz sahibi olması yönüyle yönetimleri teokratiktir.İyonlar, genelde yunan tanrılarına inanırlar |
| İran Uygarlığı | Teokratik Monarşi | Perslerde hükümdarlar gücünün kaynağını tanrılardan alırlardıElamlar, prenslerini ve krallarını hem yönetici hem de din adamı sayarlardı. |
| Mısır Uygarlığı | Teokratik Monarşi | İlk dönemlerinde krallar, tanrıların yeryüzündeki temsilcisi sonra firavunlar tanrı-kraldır. |
Böylece ilk çağda başlıca medeniyet havzaları özeti konumuz ile ilk çağ içinde yer alan medeniyetlerin kronolojik sıralamasını, önemli medeniyetleri ve bu medeniyetlerin dünya kültürüne kattıklarını öğrendik. Sizler de konu sonrası mutlaka gerekli sayıda test çözerek ve konu tekrarı yaparak bilgilerinizi pekiştirmeyi unutmayın.
