Kamu Yönetimi İle İşletme Yönetimi Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar

“Kamu Yönetimi İle İşletme Yönetimi Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar” konu anlatımı “Yönetim bilimi” ders notları ve kitapları kullanılarak derlenmiştir.

Yönetim, hayatımızın tamamına yayılan sosyal bir faaliyettir. Toplumun bir parçası olarak bize hizmet sunan ya da toplumdaki sorumluluk ve görevlerimizi belirleyen devlet kurumlarından, en basit ihtiyaçlarımızın üretimini sağlayan özel işletmelere kadar bütün sosyal alanlarda karşımıza çıkmaktadır.

Bu bağlamda resmi hizmetler sunan kurumların yönetim anlayışı ile özel hizmetler sunan işletmelerin yönetim anlayışı arasında amaç, yöntem, statü gibi bazı alanlarda birtakım farklılıklar doğmuştur.

Kamu Yönetimi

Kamu, bir ülkedeki halkın bütünü demektir. Kamu yönetimi ise halk için karar verme, amaçlara ulaşmak için yönetim yapıları oluşturma ve ortak bir anlayış benimseme süreçlerini içerir. Bu bağlamda genellikle devletlerin yasama ve yargı organları dışında kalan bütün devlet kuruluşları, kamu yönetimi kapsamındadır.

Halkın yönetiminde planlama, karar verme, örgütlendirme, yönetme, uygulama ve değerlendirme ile insan ve bütçe gibi kaynakların yönetimi, doğrudan kamu yönetiminin çalışma alanıdır.

Kamu yönetimini oluşturan kurumlarla kurumların yaptıkları işler arasında bir bağ vardır. Yapısal anlamda kamu yönetimini oluşturan idari yapı şöyledir:

İşletme Yönetimi

İşletmeler, insanların ihtiyaçlarını karşılamak üzere kaynakları en etkin ve verimli bir şekilde kullanarak kar ve sosyal sorumluluk amaçlarını yerine getirmek için oluşturulmuş kuruluşlardır.

İşletme yönetimi ise yukarıda sayılan amaçlar doğrultusunda insanların iş birliği yapmalarını sağlama ve onları bu amaçlara yöneltme çalışmalarının hepsidir. İşletme yönetimi; karar verme, planlama, örgütleme, yöneltme, eşgüdümleme, bütçeleme ve kontrol etme gibi süreçlerden oluşur.

İşletmenin etkili yönetilebilmesi için işletme yönetiminin temel görevleri şöyle sıralanabilir:

1. İşletmenin görev ve hedefleri doğrultusunda amaç ya da amaçlar belirlemek,
2. İşletme amaçları doğrultusunda ortak bir anlayış ve hareket şekli geliştirmek,
3. İşletmenin yapısını gelişim ve değişime uygun olarak yeniden yapılandırmak,
4. Bütün unsurların işletme amaçları doğrultusunda verimli kullanımını sağlamak,
5. İşletme çalışmalarının, işletme amaçlarıyla uyumunu kontrol etmek.

Kamu ve İşletme Yönetiminin Ortak Noktaları

Öncelikle her iki alan da insan kaynakları, mali yönetim, örgütün yapı ve işleyişini idare etme, program ve yöntem geliştirme gibi dört temel işlev yürütürler. Ancak özellikle son dönemlerde gelişen ve değişen yapılar sebebiyle kamu ve işletme yönetiminin ortak noktaları artmaktadır.

Kamu yönetimi, işletme yönetimi ile ilgili araştırmalardan faydalanmakta ve işletmelerde kullanılan toplam kalite, performans, insan kaynakları yönetimi ile stratejik yönetim gibi kavram ve anlayışları benimsemektedir.

Ayrıca mühendis, doktor ve iktisatçı gibi uzmanlar, ister özel kesimde isterse kamuda çalışsınlar, işlerini yürütürken aynı bilgileri, usulleri ve teknikleri kullanırlar.

Kamu ve İşletme Yönetiminin Farklı Noktaları

Son dönemlerde ortak noktaları artmasına rağmen kamu yönetimi ve işletme yönetimi arasında, yapı ve işleyişten kaynaklanan temel bazı farklılıklar bulunmaktadır:

1. Kamu yönetiminin örgüt yapısı, görev ve yetkileri, personelin seçimi, mal ve hizmet satın alması gibi neredeyse bütün unsurları çok sayıda ayrıntılı kuralla belirlenmiştir. Özel kesimdeki yasal düzenlemeler ise daha genel niteliktedir ve kamu yönetimindeki kadar çok değildir.
2. Kamu yönetimi, siyasi sistemin yapısına göre üst düzey yöneticilere, kurumlara ve halka karşı sorumludur. Bu sebeple kamu yöneticileri tek başlarına karar alamazlar. İşletme yönetimini kapsayan kural ve kanunlar ise kamu yönetiminden daha esnek bir yapıdadır ve işletme yönetiminin karar alma süreci, kendi içinde gerçekleşir.
3. Kamunun sunduğu hizmetlerde temel amaç, ülkenin tamamına ya da belli bölgelerine faydalı olmaktır. Bu bağlamda kamu yönetiminin temel amacı “kamu yararı”na uygun hizmet vermektir. İşletme yönetiminde ise işletmeler, halkın genel arzularına uyup uymamakta ya da başkalarının değerlerine önem verip vermemekte tamamıyla serbesttir. Çünkü işletmelerin amacı kar elde etmek ya da sosyal bir değişiklik gerçekleştirmektir.
4. Kamu yönetiminde karşılıklı anlaşma esasına uygun bir hizmet anlayışı yoktur. Kamu yöneticisi, amacını gerçekleştirmek için kamusal gücünden faydalanabilir ve karşı tarafın bunu onaylamasını beklemeden tek taraflı uygulamalar yapabilir. Özel işletmelerde ise müşterinin istemediği bir şeyi yaptırma anlayışı yoktur. Uygulamalar karşılıklı anlaşmaya bağlıdır.
5. Kamu hizmetlerindeki verimlilik anlayışı ile özel işletmelerdeki verimlilik anlayışı farklıdır. Kamu kurumlarında hizmetin kaliteli olmasına bakılırken özel işletmeler kar amacıyla hareket ederler.