Kuvâ-yı Millîye Hareketi, konu anlatımı 8. sınıf İnkılap Tarihi kitap ve ders notları kullanılarak derlenmiştir.
Kuvâ-yı Millîye, millî kuvvetler demektir. Milis kuvvetler olarak da adlandırılmaktadır. Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra Osmanlı ordusunun dağıtılması, ülkenin dört bir yandan işgal edilmesi ve Osmanlı hükûmetlerinin işgallere sessiz kalması üzerine, Türk halkının vatanseverlik duygusuyla bir araya gelerek oluşturduğu bölgesel ve düzensiz direniş kuvvetlerine denir.
Kuvâ-yı Millîye birlikleri, Yunanların 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgal etmesinden sonra yoğun olarak Batı Anadolu’da kurulmuştur. Yunan işgaline karşı mücadeleye başlayan Kuvâ-yı Millîye birlikleri ülkenin diğer bölgelerinde de işgalcilere karşı direnişlerini sürdürmüşlerdir. İşgal edilmeyen bölgelerde ise güvenliği sağlamak ve iç isyanları önlemek amacıyla görev yapmışlardır
Cemiyetler
Türk halkı bir yandan işgalcilere karşı silahlı mücadeleye devam ederken diğer yandan da millî cemiyetler kurarak hukuki mücadeleyi başlatmıştır. Buna karşılık sınırlarımız içinde yaşayan gayrimüslim azınlıklar ve tam bağımsızlığa inanmayan bazı çevreler ise Millî Mücadele’ye düşman olan cemiyetleri kurmuşlardır.
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
| Azınlıklar | Cemiyetin Adı | Kuruluş Tarihi | Amacı |
| Rumlar | Etniki Eterya | 1814 | Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurmak |
| Pontus Rum | 1904 | Karadeniz Bölgesi’nde bir Rum Devleti kurmak | |
| Mavri Mira | 1918 | Bizans İmparatorluğu’nu canlandırıp Büyük Yunanistan’ı kurmak | |
| Ermeniler | Hınçak | 1887 | Doğu Anadolu ve Çukurova’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurmak |
| Taşnak | 1890 | Doğu Anadolu ve Çukurova’da bağımsız bir Ermeni Devleti kurmak | |
| Yahudiler | Alyans İsrailit | 1860 | Filistin’de İsrail Devleti kurmak |
| Makabi | 1860 | Filistin’de İsrail Devleti kurmak |
Azınlıklar tarafından kurulan millî varlığa düşman cemiyetlerin başlıca özellikleri
- Millî Mücadele hareketine karşı düşmanca tutum sergilemişlerdir.
- Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır.
- Faaliyette bulundukları bölgelerde yaşayan Türk halkının can ve mal güvenliğine zarar vermek suretiyle onları göçe zorlamışlardır. Böylece nüfus üstünlüğünü sağlamaya çalışmışlardır.
- İşgalci devletlerden yardım ve destek almışlardır.
- Bulundukları yerlerde güvenliği bozarak Mondros’un 7. maddesinin uygulanması için ortam hazırlamışlardır.
Milli Varlığa Düşman Diğer Cemiyetler
| Cemiyetin Adı | Kuruluş Tarihi | Kuruluş Amacı ve Faaliyetleri |
| Hürriyet ve İtilaf Fırkası | Kasım 1911 | İttihat ve Terakki Fırkası’na karşı kurulmuştur. I. Dünya Savaşı sonrası iktidara gelmiştir. İttihatçı bir hareket olarak gördükleri Millî Mücadele’nin karşısında yer almışlardır. |
| Wilson Prensipleri Cemiyeti | Aralık 1918 | Halide Edip, Yunus Nadi, Refk Halit gibi Osmanlı aydınlarının kurduğu cemiyet işgallere karşı çıkmış, kurtuluşun Amerikan mandasına girerek gerçekleşebileceğini savunmuştur. Cemiyet üyesi aydınların bazıları daha sonra Millî Mücadele’ye katılmıştır. |
| Kürt Teali Cemiyeti | Aralık 1918 | İngilizlerin desteğiyle kurulan bu cemiyet, Wilson İlkeleri’ne dayanarak doğu illerinde bağımsız bir Kürt Devleti kurmayı amaçlamıştır. |
| Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası | Ocak 1919 | Ülkenin kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine uymakla mümkün olabileceğini savunmuştur. |
| Teali İslam Cemiyeti | Şubat 1919 | İngiltere’nin desteğiyle İstanbul’da bazı medrese hocalarının önderliğinde kuruldu. Halifeliğin ve saltanatın güçlendirilmesini amaçlayan bu cemiyet Millî Mücadele hareketine karşı çıkmıştır. |
| İngiliz Muhipleri Cemiyeti | Mayıs 1919 | Osmanlı Devleti’nin İngiltere’nin himayesine girmesini savunan bu cemiyet, Damat Ferit Paşa tarafından desteklenmiştir. Cemiyet, Millî Mücadele’ye karşı çıkmış, basın yoluyla İngiltere yanlısı kamuoyu oluşturmaya ve işgalcilere İstanbul’da her konuda yardımcı olmaya çalışmıştır. |
Millî varlığa düşman diğer cemiyetlerin başlıca özellikleri
- Tam bağımsızlığa inanmayarak manda ve himayeyi savunmuştur.
- Saltanat ve halifelik makamlarının devamını savunmuşlardır.
- Anadolu’daki Millî Mücadele hareketine karşı çıkmışlardır.
- İtilaf Devletleri’nden yardım ve destek görmüşlerdir.
Milli Cemiyetler
| Cemiyetin Adı | Kuruluş Tarihi | Kuruluş Amacı ve Faaliyetleri |
| Milli Kongre Cemiyeti | 29 Kasım 1918 | Millî Mücadele’nin haklılığını basın yoluyla dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlayan cemiyet, silahlı direnişi yöntem olarak benimsememiştir. |
| İzmir Müdafaa-i hukuk Cemiyeti | 1 Aralık 1918 | İzmir’in işgalini önlemek, İzmir ve Batı Anadolu’nun Yunanlara verilmesine engel olmak amacıyla kurulmuştur. |
| Trakya Paşaeli Cemiyeti | 2 Aralık 1918 | Trakya bölgesinin Yunanlara verilmesini önlemeye çalışmıştır. Edirne ve Lüleburgaz kongrelerinin toplanmasında etkili olmuştur. |
| Doğu Anadolu Müdafaa-i hukuk Cemiyeti | 4 Aralık 1918 | Doğu Anadolu’nun Ermenilere verilmesine engel olmak amacıyla kurulmuştur. Cemiyet, Erzurum Kongresi’nin toplanmasında etkili olmuştur. Bölgeden Türk göçünü önlemeye çalışmıştır. |
| Kilikyalılar Cemiyeti | 21 Aralık 1918 | Çukurova Bölgesi’ndeki Fransız işgalini önlemek amacıyla kurulmuştur. |
| Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti | 12 Şubat 1919 | Trabzon ve çevresinde Pontus Devleti kurmayı amaçlayan Rumlara karşı, bölgeyi savunmak amacıyla kurulmuştur. |
| Reddi İlhak Cemiyeti | 14 Mayıs 1919 | İzmir’in Yunanlara verilmesini ve buranın ilhakını önlemek amacıyla kurulmuştur. |
| Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti | 5 Kasım 1919 | Sivas’ta kurulmuştur. Ülke geneline yayılmıştır. Amacı vatansever Türk kadınlarını harekete geçirerek Millî Mücadele’ye destek sağlamaktır. |
Millî cemiyetlerin özellikleri
- Bulundukları yöreleri savunmak amacıyla kurulmuşlardır.
- Bağımsızlık ve Türk vatanseverliği duygusunun bir sonucu olarak ortaya çıkmış bölgesel nitelikli cemiyetlerdir.
- Genellikle basın yayın yoluyla mücadele etmişlerdir.
- Azınlık cemiyetlerinin zararlı faaliyetlerine ve işgalci güçlere karşı mücadele etmişlerdir.
- Bir merkezden yönetilmemeleri etkili çalışma yapmalarını engellemiştir.
- Sivas Kongresi’nde “Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmişlerdir.
İlgili Konular
- İnkılap Tarihi Ders Notları
- Mondros Ateşkes Antlaşması’nın İmzalanması ve Uygulanması
- 1. Dünya Savaşında Osmanlı Devleti ve Savaştığı Cepheler
- 1.Dünya Savaşı Nedenleri Gelişimi ve Sonuçları
- Mustafa Kemal’in Askerlik Hayatı | Kronolojik
- Mustafa Kemal’in Çocukluk Dönemi ve Öğrenim Hayatı
- Osmanlı Devleti’nin Dağılmasını Önlemeye Yönelik Fikir Akımları
- 19. Yüzyılda Avrupa’daki Gelişmeler
