Milli Mücadele’nin Sanata ve Edebiyata Yansımaları
Sanat, gerçeği estetik düşünceyle yansıtan toplumsal bir alandır. Etkileşimlere açık bir alan olan sanat, toplum gerçeklerini de ortaya koyar. Sanat eserleri az ya da çok, üretildiği dönemlerin duygu ve düşünce dünyasını yansıtır. Sanatçılar olaylara farklı bakış açılarıyla yaklaşır. Olayları gözlemleyip yorumlayarak topluma aktarır. Milli Mücadele yıllarında yaşanan olaylar, o dönemde ve daha sonraki dönemlerde birçok sanatçıya ilham kaynağı olmuştur.
Sanatçılar, Türk milletinin verdiği şanlı bağımsızlık mücadelesini çeşitli sanat eserleriyle dile getirdiler. Milli Mücadele hareketinin gelişip yaygınlaşmasında ve halka ulaşmasında önemli görevler üstlendiler. Eserlerinde Türk milletinin bağımsızlığa olan düşkünlüğünü ve vatan sevgisi uğrunda sergiledikleri büyük fedakarlıkları işleyerek tarihe ışık tuttular. Dönemin sanatçıları edebiyat, resim, heykel, müzik gibi birçok sanat dalında eser ortaya koydular.
Milli Mücadele içinde aktif bir şekilde yer alan ve bunu eserlerine taşıyan yazarların başında Halide Edip (Adıvar) gelir. “Ateşten Gömlek” romanı ve “Türk’ün Ateşle İmtihanı” adlı hatıratında Milli Mücadele ruhunu yansıtmıştır. Mustafa Kemal’in “Nutuk”, Ali Fuat (Cebesoy) Paşa’nın “Milli Mücadele Hatıraları”, Kazım (Karabekir) Paşa’nın “İstiklal Harbimizin Esasları” adlı hatırat türündeki eserlerinde de bu dönemle ilgili olaylara yer verilmiştir.
Milli Mücadele Dönemi’nden sonra yazılan Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban” adlı romanı da Anadolu insanının Milli Mücadele’ye bakışını anlatmaktadır. Bunun dışında Kemal Tahir’in “Esir Şehrin İnsanları” ve “Yorgun Savaşçı”, Samim Kocagöz’ün “Kalpaklılar” ve “Doludizgin”, Tarık Buğra’nın “Küçük Ağa”, Turgut Özakman’ın “Şu Çılgın Türkler” adlı eserlerinde de Milli Mücadele Dönemi çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Şiir türünde ise Kemalettin Kamu’nun “Dumlupınar Önünde”, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Üç Şehitler Destanı”, Cahit Külebi’nin “Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda” adlı eserlerinde, dönem coşkulu bir biçimde anlatılmıştır.
Milli Mücadele Dönemi ressamların tablolarına da yansımıştır. Bu eserler, savaşın yıkıcılığını ve hüznünü yansıtmakla kalmamış aynı zamanda çok zor şartlar altında kazanıldığını da belgelemiştir. Ali Cemal, İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Sami Yetik, Namık İsmail ve Halil Dikmen tablolarında bu döneme yer vermişlerdir.
Milli Mücadele Dönemi, heykel sanatına da yansımıştır. Zühtü Müridoğlu, Nusret Suman, Hüseyin Özkan ve İlhan Koman gibi heykeltıraşlar Anıtkabir rölyeferinde (kabartma) Milli Mücadele’yi işlemişlerdir. Savaştan sonraki dönemde Cemal Reşit Rey, Hasan Ferit Alnar, Ulvi Cemal Erkin, Ahmet Adnan Saygun, Necil Kazım Akses gibi sanatçılar Türk müzik kültürünün birikimini Batı müziğiyle birleştirip müzik eserleri oluşturmuşlardır.