Bu içerikte 10 . Sınıf Oğuz Göçleri ve Anadolu konusunu, oğuz göçlerinin nedenleri ve sonuçlarını öğreneceksiniz.
Türkler, tarih boyunca anayurtları Orta Asya’dan çeşitli dönemlerde göç ederek geniş bir coğrafyaya yayılmış ve göç ettikleri bölgede güçlü devletler kurmuşlardı. Bu göçlerin en etkili olanı şüphesiz XI. yüzyıl başlarında önce Horasan’a, daha sonra da Horasan’dan Anadolu’ya yapılan Oğuz Türklerinin göçüdür. XI. yüzyılın başlarında Oğuz Yabgu Devleti yıkıldı. Sonrasında, daha çok hayvancılıkla geçimlerini sağlayan Oğuz Türklerinin büyük bir kısmı, kuraklık, salgın gibi tabii olaylar ve Kıpçakların baskıları. Moğol asıllı Karahitayların saldırıları yüzünden Horasan’a göç etmek zorunda kalmışlardı.
Horasan’a gelen Oğuz Türkleri, bölgenin iki büyük siyasi gücü olan Karahanlılar ve Gazneliler arasında sıkışıp kaldılar. Selçuk Bey’in torunları Tuğrul ve çağrı kardeşler, Oğuz Türklerine daha elverişli yerler bulabilmek işin Anadolu’ya keşif seferleri düzenlemeye karar verdiler. Tuğrul ve çağrı kardeşler, Anadolu’ya yapılan Türk göçlerini belirli gayelerden yoksun ve sonu birer meçhul birer macera hareketi olmaktan kurtarıp büyük bir disiplin içinde sevk ve idare ettiler.
| Bozoklar | Üçoklar | ||||
| Yıldız Han | Ay Han | Gün Han | Deniz Han | Dağ Han | Gök Han |
| Afşar | Yazır | Kayı | Iğdır | Salur | Bayındır |
| Beğ Dili | Dodurga | Bayat | Büğdüz | Alayuntlu | Çavuldur |
| Karkın | Döğer | Alka Evli | Yıva | Eymür | Çepni |
| Kızık | Yaparlı | Kara Evli | Kınık | Yüreğir | Peçenek |
Oğuz Göçlerinin Nedenleri ve Sonuçları
Oğuz Göçlerinin Nedenleri
Oğuz Türklerinin Anadolu’ya yönelik akınlarında;
- Anadolu’nun İpek Yolu üzerinde yer alması,
- Asya ile Avrupa’yı birbirine bağlayan bir konumda olması,
- Üç tarafının denizlerle çevrili olması,
- Verimli topraklara sahip olması,
- İklim ve bitki örtüsünün Türklerin yaşamasına uygun olması etkili olmuştur.
Bunun yanında İslamiyet’in etkisiyle cihat ve gaza geleneğini benimseyen Oğuz Türkleri. Anadolu’da bu dönemde siyasi yönden zayıf durumda olan Bizans İmparatorluğu’nu kendilerine hedef seçmişlerdir.
XI. yüzyılda Anadolu’ya yapılan ilk Türk akınları yerleşmeden ziyade daha çok keşif ve ganimet elde etme amacı taşıyordu. Çağrı Bey ve diğer komutanların öncülüğünde gerçekleştirilen keşif seferlerinin amaçları; Anadolu’yu yakından tanımak ve Anadolu’da alınması güçlü olan kaleleri yıpratmaktı.
Oğuz Göçleri Sonuçları (Kısaca)
- Anadolu’da Türkleşme ve İslamlaşma süreci hızlanmıştır.
- Türkiye adı Anadolu’da ilk kez kullanılmış ve Anadolu’da Türk hakimiyeti başlamıştır.
- Türk kültürü daha geniş alanlara yayılmıştır.
- Türkler göç ettikleri bölgelerde askeri teşkilatlanma konusunda örnek teşkil etmişlerdir.
Oğuz Göçleri ve Anadolu
1040 Dandanakan Savaşı’dan sonra Oğuzların Horasan’a hâkim olmaları ve Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulmasıyla, Anadolu’ya yönelik Türk akınları yapılmaya başlandı. Belirli bir plan dâhilinde yapılan bu akınların amacı, Bizans’ın direncini kırma, fetih ve yerleşme hareketlerine yönelikti. Tuğrul Bey Dönemi’nde, 1048 yılında Müslüman Türklerle Bizans İmparatorluğu arasında yapılan Pasinler Savaşı’nın kazanılması sonucunda ise; Oğuz Türkleri, Bizans sınırına yığılmış, önemli kale ve üsleri ele geçirmişlerdi. Ibrahim Yınal, Gümüş Tekin, Afşin Bey gibi birçok komutan Anadolu’da önemli fetihlerde bulunuyorlardı. Bu durum karşısında son bir umutla Türkleri Anadolu’dan atmak amacıyla yapılan Malazgirt Savaşı da Türklerin lehine sonuçlanmış. Artık Türklerin Anadolu’ya yerleşmelerinin önünde hiçbir engel kalmamıştı.
11. Yüzyılda Anadolu’ya Yönelik Oğuz Göçleri Hangileridir?
Malazgirt Savaşı’ndan sonra kısa bir süre içerisinde Anadolu’nun büyük bir kısmı Türklerin eline geçti. Horasan’da kendilerine yurt bulamayan konargöçer Oğuz boyları (Kınık, Avşar, Kayı, Çepni, Iğdır, Salur, Bayat vd.) dalga dalga Anadolu’ya gelmeye başladı. Bu Oğuz boyları Büyük Selçuklu Devleti tarafından Anadolu’nun belirli bölgelerine planlı bir şekilde yerleştirildi. Ardından kurulan ilk Türk beylikleri ve Türkiye Selçukluları ile Anadolu’da Türk hâkimiyeti kalıcı hâle geldi.
Oğuz Türklerinin önce Horasan’a daha sonra da Anadolu’ya yapmış oldukları ilk göç dalgasının sebep ve sonuçlarını göz önüne alalım. Türklerin ilkel göçebe bir anlayışla değil, aksine, kendine has yüksek bir kültür ve medeniyetin sahibi ve yayıcısı olarak göç ettikleri görülür. Konargöçer, atlı yaşantının temelinde büyük oranda hayvancılık ve kendine yeterli bir ziraat kültürü yer alır. Dolayısıyla, Türk göçleri bu yaşantıya en uygun yer olan Anadolu’ya doğru olmuştur. Anadolu’ya yapılan Oğuz göçleri hem Türk tarihi hem de dünya tarihi üzerinde çok büyük sonuçlar doğurmuştur.
Bu konuyu tamamlamak için ” Yerleşme ve devletleşme sürecinde Selçuklu Türkiye’si ” başlıklı konuyu da incelemenizi öneririm.
[wp-faq-schema accordion=1]Bu yazıda Oğuz Göçleri ve Anadolu Hakkında özet bilgiler verdim. XI.yüzyılda Anadolu’ya yönelik oğuz göçleri konusunda kafanıza takılan sorularınızı yoruma bırakmanız benden cevap almanız için yeterlidir. Yazıyı beğendiysen paylaşmayı unutma.
