Toplumsal Grup ve Çeşitleri nelerdir?

1) Sürelerine Göre Toplumsal Gruplar

• Devamlı (Sürekli) grup: Bir sosyal grubun ömrü üyelerinin ömründen daha uzunsa bu tür gruplara devamlı (sürekli) gruplar denir. Örneğin aile, köy, şehir bu tür grubu ifade eder.
• Kısa Süreli grup: Bir toplumsal grup geçici bir amaç için kurulup amaca ulaştığı zaman dağılıyorsa kısa sürelidir. Oyun ve eğlence grupları, kamp yapan işçiler, miting komiteleri, turist kafileleri bu tür gruplara örnektir.
• Devirli Grup: Belirli zaman aralıklarıyla grup bir araya gelip dağılıyorsa devirli grup denir. Tatil arkadaşlıkları, mevsimlik işçi grupları, haftanın belli günleri halı saha maçı yapan insanlar bunlara örnek gösterilebilir.

2) Kuruluş Biçimlerine Göre Toplumsal Gruplar

• Resmî grup: Bir toplumsal grubun kuruluşu ve işleyişi resmî işlemleri gerektiriyorsa grubun belli bir tüzük yönetmelik ve kanuna uyma şartı varsa bu tür gruplara resmî grup adı verilir. Bu grupta görev ve sorumluluklar bellidir. Üyeler resmî atama yoluyla belirlenir. Bankalar, okullar, şirketler, hastaneler bu türden gruplardır.
• Resmî Olmayan Grup: Bir toplumsal grup, kuruluş ve işleyiş bakımından hiçbir resmî işlem gerektirmiyorsa resmî olmayan grup olarak nitelendirilir. Oyun, arkadaşlık, komşuluk grupları buna örnek gösterilebilir.

3) Katılış biçimine göre toplumsal gruplar

• İstek dışı gruplar: Birey içinde yer aldığı toplumsal gruba kendi isteği dışında katılmışsa bu tür gruplar, istek dışı katılınan gruplar olarak nitelendirilir. Aile, akrabalık ve millet grupları bu türden gruplardır.
• İsteğe Bağlı Gruplar: Grup üyeleri bağlı bulundukları gruplara istekleri dâhilinde katılmışlarsa bu gruplar isteğe bağlı katılınan grup olarak adlandırılır. Meslek grupları, dernek ve vakıflar, oyun ve eğlence grupları buna örnek gösterilebilir.

4) Niceliklerine Göre Toplumsal Gruplar

• Büyük Gruplar: Üye sayısı çok olan, ilişkileri daha sınırlı ve resmî olan gruplara büyük grup denir. Şehir ve millet büyük gruplara örnektir.
• Küçük Gruplar: Üye sayısı sınırlı ve ilişkileri yüz yüze olan gruplara küçük grup denir. Aile, arkadaşlık, komşuluk, köy, oyun grupları küçük gruplara örnek olabilir.

5) İlişki Biçimlerine Göre Toplumsal Gruplar

a- Cooley’ye (Kuliy) Göre Toplumsal Gruplar 

• Birincil grup, grup üyelerinin yüz yüze ilişkiler kurduğu, sınırlı sayıdaki üyenin oluşturduğu gruptur. Bu tür gruplarda üyeler yakın ve samimi ilişki içerisindedirler. Üyeler, birbirlerinin davranışlarını sınırlar veya şekillendirirler. Birincil gruplara aile, komşuluk, mahalle arkadaşlığı, oyun grubu örnek olabilir. Üyeler birbirlerinin kişisel özelliklerini ve gruptaki rollerini bilirler. Üyeler arası ilişki duygusal temele dayanır. Grubun ilişkilerini düzenleyen kurallar gelenek ve göreneklere dayanan kurallardır. Grubun kuralları üyeleri üzerinde toplumsal denetimi sağlayabilecek güçtedir. Gruptan dışlama veya ilişkiyi kesme bu grupların cezalandırma şeklidir.

• İkincil gruplarda üyeler yazılı kurallara bağlı olarak bir araya gelirler. Üyeler arası ilişkiler daha çok akılcı ilkelere dayanır. İlişkilerinin temelini grubun hedeflerinin gerçekleştirilmesi oluşturur. İkincil gruplara; siyasi parti ve devlet örnek oluşturur.

b) Tönniess’e (Tönyes) Göre Toplumsal Gruplar

• Cemaatler; ırk, etnik yapı ve kültür bakımından farklılaşmamış bireylerden meydana gelen ve bu bireyler arasındaki ilişkilerin şahsi, sıcak, samimi olduğu küçük, homojen (benzer) ve kapalı topluluklardır. Herkes her şeyi aynı derecede bilir ve yapar. Bu nedenle üyeler birbirlerine ihtiyaç duyduğunda üyelerin herhangi birinden yardım alırlar. Bu gruplarda iş bölümü ve uzmanlaşma azdır. İnsanlar benzer işlerle (tarım, hayvancılık vb.) uğraşırlar. Köyler cemaat gruplarına örnek gösterilebilir.

• Cemiyetler ise ırk, etnik yapı, sosyoekonomik durum ve kültürel sistemleri açısından farklılaşmış, geniş ve heterojen (ayrışık) topluluklardır. Cemaatlerle karşılaştırıldığında cemiyetlerde bireyler arası ilişkiler soğuk, mesafeli ve hür iradeye dayalıdır. Bu tür ilişkiler kendini koruma duygusunu da beraberinde getirir. Devlet olgusu da bu korunma duygusunun sağlanması çabasından ortaya çıkar. Herkes belli bir alanda uzmanlaştığı için her konuda eşit bir bilgi dağılımı olmaz. Üyeler birbirlerinin uzmanlık alanına ihtiyaç duyarlar. Cemiyet türü gruplara şehirler örnek verilebilir. Bireyin tüm yaşamı aynı grubun içinde geçiyor ve tüm ihtiyaçları ortaklaşa karşılanıyorsa bu tip gruplara cemaat, bireyin çeşitli beklentilerle, çıkarlarla ya da sözleşmeyle katıldığı gruplara da cemiyet adı verilir. Diğer bir ifadeyle cemaatlerde ortak irade ve ortak yaşam alanı vardır. Cemiyetlerde ise sözleşme ve bireysel yaşam alanı vardır.

Bilgi Notu: 1990’lı yıllardan itibaren, iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimiyle İnternet toplulukları ya da sanal topluluklar kavramının ortaya çıktığını ve toplumsal grup çalışmalarında da tartışılmaya başlandığını, Howard Rheingold, 1993 yılında yazdığı “Virtual Community” (Sanal Topluluklar) adlı kitabında, İnternet ağlarına bağlı bilgisayara dayalı iletişimin, insanların toplumsal yaşamında sanal topluluk olarak adlandırılan, yeni bir oluşumu başlattığını ileri sürdüğünü, Rheingold’a göre sanal topluluklarda insanların, sıradan bir topluluktaki insanların sahip olduğu birçok özelliği olduğunu, ancak yüz yüze iletişim kurmadıklarını belirttiğini, buna karşın sanal topluluklarda, insanların bir diğer kişiyle iletişim kurmaları için zaman ya da mekân sınırlamasının olmadığını vurguladığını biliyor muydunuz?