Toplumsal hareketlilik, bireylerin bir toplumsal konumdan veya tabakadan diğerine devinimidir. Daha önce öğrendiğiniz gibi her grup veya toplum, içinde farklı tabakalaşma düzeylerinde kişi veya konumların bulunduğu bir yapıya sahiptir. Toplumsal hareketlilik, bu yapı içindeki pozisyonun her bir değişimine verilen ad olarak tanımlanabilir. Toplumsal hareketlilik, bireyin konumundaki değişmenin yönü açısından yatay ve dikey olarak sınıflandırılır.
| Yatay Hareketlilik | Dikey Hareketlilik |
|---|---|
 |  |
| Yatay hareketlilik, aynı toplumsal düzlemdeki durumdan benzer bir duruma doğru harekettir. Aynı toplumsal sınıftaki kişiler genellikle aynı statü ölçütlerini aynı derecelerde paylaştıkları için yatay hareketlilikte bireylerin gelirlerinde, yaşam tarzlarında ve diğer statü ölçütlerinde önemli bir değişim olmaz. Bu hareketlilik aynı tabaka içindeki bir konum değişikliğidir. Toplumdaki statüleri arasında çok fark olmayan iki meslek arasında geçiş yapmak mesleki yatay hareketlilikken farklı bir şehirde aynı statüdeki bir mesleğe geçmek ise coğrafi yatay hareketliliğe örnektir. | Dikey hareketlilik; kişilerin bir statüden diğerine, bir sınıftan diğerine hareketi olarak tanımlanır. Bu hareketlilik yukarıya veya aşağıya doğru olan bir hareketliliktir. Kişi daha yüksek bir statüye ulaşabileceği gibi daha düşük bir statüye de kayabilir. Bir inşaat işçisinin dışarıdan üniversiteyi bitirip bir banka müfettişi olması yukarı doğru dikey hareketliliğe, büyük bir iş adamının iflas ederek pazarcılık yapmak durumunda kalması aşağı doğru dikey hareketliliğe örnektir. |
Kaynak: 12. Sınıf Sosyoloji ders kitabı
